[PLK] o zmianie Kodeksu Wyborczego

[Mikołaj Liściowski]

Przechodzimy do debaty nad poselskim projektem ustawy o zmianie Kodeksu Wyborczego:

Ustawa z dnia
... 2021 roku
o zmianie ustawy z dnia 5 stycznia 2011 roku - Kodeks wyborczy

Art. 1.
W ustawie z dnia 5 stycznia 2011 roku - Kodeks wyborczy w dziale III, po rozdziale 10 dodaje się rozdział 10a, w brzmieniu:

"Rodział 10a - Instytucja odwołanie posła

Art. 254a
1. Państwowa Komisja Wyborcza, na pisemne żądanie odwołania posła wybranego w jednomandatowym okręgu wyborczym, podpisane przez co najmniej 15 proc. wyborców uprawnionych do głosowania w tym okręgu (z wyjątkiem określonym w ust. 6), przeprowadza powtórne wybory w tym okręgu.
2. Wzór wniosku i arkuszy z podpisami popierających wniosek określa Państwowa Komisja Wyborcza w drodze zarządzenia.
3. Po stwierdzeniu zgodności wniosku wyborców z wymogami ust. 1 i 2 Państwowa Komisja Wyborcza zawiadamia Marszałka Sejmu i w ciągu 60 dni, ale nie wcześniej niż po upływie 45 dni, organizuje w okręgu powtórne wybory, według zasad określonych w rozdziałach wcześniejszych. Terminy zawarte w tych rozdziałach stosuje się odpowiednio.
4. Jeśli w okręgu wybrano innego posła niż dotychczasowy, traci on swój mandat poselski z chwilą wydania nowo wybranemu posłowi zaświadczenia o wyborze.
5. Odwołanie posła przez wyborców i związane z tym wybory powtórne w okręgu mogą mieć miejsce tylko raz w czasie kadencji Sejmu, nie wcześniej, niż 12 miesięcy po wyborach.
6. W odniesieniu do posłów wybranych w okręgach 231 oraz 232, liczba wymaganych podpisów wynosi 10 tysięcy. "


Art. 2.
W ustawie z dnia 5 stycznia 2011 roku - Kodeks wyborczy w dziale IV, po rozdziale 11 dodaje się rozdział 11a, w brzmieniu:

Rozdział 11a - Instytucja odwołania senatora.

Art. 286a
1. Państwowa Komisja Wyborcza, na pisemne żądanie odwołania senatora wybranego w jednomandatowym okręgu wyborczym, podpisane przez co najmniej 20 proc. wyborców uprawnionych do głosowania w tym okręgu (z wyjątkiem określonym w ust. 6), przeprowadza powtórne wybory w tym okręgu.
2. Wzór wniosku i arkuszy z podpisami popierających wniosek określa Państwowa Komisja Wyborcza w drodze zarządzenia.
3. Po stwierdzeniu zgodności wniosku wyborców z wymogami ust. 1 i 2 Państwowa Komisja Wyborcza zawiadamia Marszałka Senatu i w ciągu 60 dni, ale nie wcześniej niż po upływie 45 dni, organizuje w okręgu powtórne wybory, według zasad określonych w rozdziałach wcześniejszych. Terminy zawarte w tych rozdziałach stosuje się odpowiednio.
4. Jeśli w okręgu wybrano innego senatora niż dotychczasowy, traci on swój mandat senatorski z chwilą wydania nowo wybranemu senatorowi zaświadczenia o wyborze.
5. Odwołanie senatora przez wyborców i związane z tym wybory powtórne w okręgu mogą mieć miejsce tylko raz w czasie kadencji Senatu, nie wcześniej, niż 12 miesięcy po wyborach i nie później niż 6 miesięcy przed upływem kadencji.
6. W odniesieniu do senatora wybranego w okręgu 46 liczba wymaganych podpisów wynosi 20 tysięcy.

Art. 3.
Ustawa wchodzi w życie w ciągu 14 dni od dnia ogłoszenia, znajdując zastosowanie od następnych wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.

Sprawozdawca: Marek Kohn

UZASADNIENIE:

Proponowany projekt ustawy wprowadza do Kodeksu wyborczy regulację uprawniającą do zwołania - na wniosek wyborców - ponownych wyborów posła w danym jednomandatowym okręgu wyborczym (procedura tzw. "recall election"). Zgodnie z założeniami wnioskodawców, ponowne wybory mogłyby się odbyć nie wcześniej niż po upływie 12 miesięcy od terminu poprzednich wyborów parlamentarnych, a także nie więcej niż jednokrotnie w trakcie kadencji. Wniosek wymagałby podpisów co najmniej 15 proc. uprawnionych do głosowania w danym okręgu wyborczym.

Instytucja pozwoli na rzetelniejszą kontrolę obywatelską nad wykonywaniem mandatu poselskiego przez danego parlamentarzystę, pomagając chronić jakość polskiego parlamentaryzmu przed osobami, które mandat poselski traktują z nienależytą odpowiedzialnością. Wnioskodawcy, w trosce o zagwarantowanie jednak stabilności prac parlamentu, proponują określone klauzule zabezpieczające. Relatywnie wysoki próg uprawnionych (15 proc., co oznacza w przybliżeniu kilkanaście tysięcy wyborców), termin "oczekiwania" przed złożeniem wniosku (nie wcześniej niż 12 miesięcy od wyborów parlamentarnych) oraz jednokrotność tego typu działania pozwolą zapewnić, że instytucja nie będzie stanowić mechanizmu obstrukcji prac Sejmu.

W przypadku okręgów polonijnych (231 i 232), wnioskodawcy proponują przyjęcie stałej liczby osób, ze względu na dużą fluktuację w gronie uprawnionych do głosowania. Zdaniem wnioskodawców próg 10 tys. wyborców czyni realizację praktycznie możliwym, a jednocześnie jest to liczba gwarantująca, że "recall election" nie pozostaną narzędziem obstrukcyjnym.

Procedura znana jest innym porządkom prawnym, pozwalając - np. w wyborach lokalnych w Stanach Zjednoczonych - na zagwarantowanie (w formie "kija" na źle wykonujących swoje obowiązki) wysokiego poziomu intelektualnego i moralnego wybieranych przez społeczność przedstawicieli.

Zgodnie z orzecznictwem TK, instytucja znajdzie zastosowanie od następnych wyborów parlamentarnych.

Projekt nie jest objęty prawem UE, nie wpłynie negatywnie na sytuację rodzin z dziećmi.

[/quote]

Debata trwa do godziny 18:00 11 stycznia

[Marek Kohn]

Lubomirski-Lanckoroński

Panie Marszałku,
Wysoka Izbo,

Proponuję ujednolicić procedurę dla obu izb, w związku z tym zgłaszając poprawkę w wyniku której ustawa zyska całościowo takie brzmienie:

Ustawa z dnia
... 2021 roku
o zmianie ustawy z dnia 5 stycznia 2011 roku - Kodeks wyborczy

Art. 1.
W ustawie z dnia 5 stycznia 2011 roku - Kodeks wyborczy w dziale III, po rozdziale 10 dodaje się rozdział 10a, w brzmieniu:

"Rodział 10a - Instytucja odwołanie posła

Art. 254a
1. Państwowa Komisja Wyborcza, na pisemne żądanie odwołania posła wybranego w jednomandatowym okręgu wyborczym, podpisane przez co najmniej 15 proc. wyborców uprawnionych do głosowania w tym okręgu (z wyjątkiem określonym w ust. 6), przeprowadza powtórne wybory w tym okręgu.
2. Wzór wniosku i arkuszy z podpisami popierających wniosek określa Państwowa Komisja Wyborcza w drodze zarządzenia.
3. Po stwierdzeniu zgodności wniosku wyborców z wymogami ust. 1 i 2 Państwowa Komisja Wyborcza zawiadamia Marszałka Sejmu i w ciągu 60 dni, ale nie wcześniej niż po upływie 45 dni, organizuje w okręgu powtórne wybory, według zasad określonych w rozdziałach wcześniejszych. Terminy zawarte w tych rozdziałach stosuje się odpowiednio.
4. Jeśli w okręgu wybrano innego posła niż dotychczasowy, traci on swój mandat poselski z chwilą wydania nowo wybranemu posłowi zaświadczenia o wyborze.
5. Odwołanie posła przez wyborców i związane z tym wybory powtórne w okręgu mogą mieć miejsce tylko raz w czasie kadencji Sejmu, nie wcześniej, niż 12 miesięcy po wyborach i nie później niż 6 miesięcy przed upływem kadencji.
6. W odniesieniu do posłów wybranych w okręgach 231 oraz 232, liczba wymaganych podpisów wynosi 10 tysięcy. "

Art. 2.
W ustawie z dnia 5 stycznia 2011 roku - Kodeks wyborczy w dziale IV, po rozdziale 11 dodaje się rozdział 11a, w brzmieniu:

Rozdział 11a - Instytucja odwołania senatora.

Art. 286a
1. Państwowa Komisja Wyborcza, na pisemne żądanie odwołania senatora wybranego w jednomandatowym okręgu wyborczym, podpisane przez co najmniej 15 proc. wyborców uprawnionych do głosowania w tym okręgu (z wyjątkiem określonym w ust. 6), przeprowadza powtórne wybory w tym okręgu.
2. Wzór wniosku i arkuszy z podpisami popierających wniosek określa Państwowa Komisja Wyborcza w drodze zarządzenia.
3. Po stwierdzeniu zgodności wniosku wyborców z wymogami ust. 1 i 2 Państwowa Komisja Wyborcza zawiadamia Marszałka Senatu i w ciągu 60 dni, ale nie wcześniej niż po upływie 45 dni, organizuje w okręgu powtórne wybory, według zasad określonych w rozdziałach wcześniejszych. Terminy zawarte w tych rozdziałach stosuje się odpowiednio.
4. Jeśli w okręgu wybrano innego senatora niż dotychczasowy, traci on swój mandat senatorski z chwilą wydania nowo wybranemu senatorowi zaświadczenia o wyborze.
5. Odwołanie senatora przez wyborców i związane z tym wybory powtórne w okręgu mogą mieć miejsce tylko raz w czasie kadencji Senatu, nie wcześniej, niż 12 miesięcy po wyborach i nie później niż 6 miesięcy przed upływem kadencji Senatu.
6. W odniesieniu do senatora wybranego w okręgu 46 liczba wymaganych podpisów wynosi 10 tysięcy.

Art. 3.
Ustawa wchodzi w życie w ciągu 14 dni od dnia ogłoszenia, znajdując zastosowanie od następnych wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.

Poprawka zawiera słuszną uwagę lewicy ws. ust. 5 ("recall election" nie będą odbywać się w przypadku, gdy do normalnego końca kadencji zostało mniej niż 6 miesięcy), a w przypadku liczb - przekłada wymogi sejmowe na senackie.

Dziękuję.

[Piotr M. Wiśniewski]

Orzełowska:

Panie Marszałku, Wysoka Izbo,

powiedzieć, że ta ustawa jest oburzająca to nie powiedzieć nic. O ile instytucja odwołania posła funkcjonuje dobrze m. in. w Kanadzie, tak jak żyję, o instytucji odwołania senatora nie słyszałam.

To urąga godności Wysokiej Izby, by procedować taką ustawę. Senat jako miejsce refleksji powinien być pozbawiony rozgrywek partyjnych, chociaż czasem nie da się tego uniknąć. Ale proponowanie procedury odwołania senatora to straszak na niepokornych senatorów, którzy nie zawsze zgadzają się z linią klubu, do jakiego należą.

My, tu w Senacie, jesteśmy po to, by poprawiać złe prawo uchwalone przez Sejm. I właśnie w tym miejscu, chciałabym zaproponować poprawkę.

Art. 2. skreśla się, a art. 3 staje się artykułem 2.

Proponowana zmiana wyklucza możliwość odwołania senatora. Każdy z nas bierze odpowiedzialność za swoje słowa i czyny - ale powinien odpowiedzieć przed wyborcami w czasie wyborów po upływie kadencji.

Absolutnie nie zgadzam się na rozgrywki Wysoką Izbą! Propozycja odwołania posła również nie jest zachwycająca, ale jeśli zagraniczni ustawodawcy przewidują taką instytucję, logicznym jest, by wpisać takową w kodeksie wyborczym. Wprowadzi to odpowiedzialność posłów, a szybko zmieniające się poparcie dla partii spowoduje, że każda będzie miała odpowiednią reprezentację w parlamencie. Recall zaangażuje również wyborców i ich zjednoczy, co pomoże uniknąć napięć i konfliktów.

Dziękuję.

[Laura]

Napieralski

Panie Marszałku
Wysoka Izbo

Proponowałbym mniej emocjonalnie oceniać efekty pracy posłów i powściągnąć język w formułowaniu opinii. Nie podzielamy argumentacji Pani Orzełowskiej. Posłowie także biorą odpowiedzialność za swoje czyny w takim samym stopniu jak senatorowie. O skali napięć nie decyduje nazwa instytucji czy budynek, ale zachowanie poszczególnych osób i podejście do pracy. Argumentacja, że zagraniczni ustawodawcy nie przewidują instytucji odwołania senatora. Część ustawodawców nie przewiduje funkcjonowania dwóch izb, nie przewidują głosowania w senacie wniosku o wotum zaufania czy zasiadania przedstawicieli kościołów i związków wyznaniowych. Polski ustawodawca wprowadził takie rozwiązanie. Dlaczego wyborcy nie mieliby mieć możliwości wnioskowania o odwołanie senatora jeśli ich zdaniem pracuje on w sposób niewłaściwy.

Dziękuję

[Wincenty Grabowski]

Natalia Wiślińska

Panie Marszałku!
Wysoka Izbo!
Pani senator Orzełowska!

Każdy z senatorów wybrany w wyborach odpowiada przed wyborcami nie tylko w dniu wyborów, ale w trakcie całej kadencji każdego dnia. To wyborcy, a nie klany partyjne mają mieć inicjatywę do odwołania senatora. Jeśli senator nie zgadza się z linią klubu do jakiego należy to może nie powinien do niego należeć? Zawsze może wystartować w wyborach jako kandydat niezależny i jeśli wyborcy doceniają jego pracę nie powinien mieć problemu z reelekcji.

Cytując panią senator pragnę podkreślić: "Wprowadzi to odpowiedzialność senatorów, a szybko zmieniające się poparcie dla partii spowoduje, że każda będzie miała odpowiednią reprezentację w Senacie. Recall zaangażuje również wyborców i ich zjednoczy, co pomoże uniknąć napięć i konfliktów."

W pełni popieram projekt PL-K wraz z poprawką senatora Lubomirskiego-Lanckorońskiego.

Dziękuję.

[Karol Malinowski]

Bronisław Korfanty:

Panie Marszałku,
Wysoka Izbo.

Nie podoba mi się osobiście ten projekt, bowiem robimy z polityków równych i równiejszych. Procedura odwołania posła powinna też dotyczyć posłów wybranych z list krajowych, a ten projekt właśnie tą grupę posłów faworyzuje, która w swoim okręgu nie wygrała wyborów. I podobnie jak pan poseł Sellin jestem zwolennikiem tego, by to najpierw referendum rozstrzygało to, czy dany poseł powinien sprawować swoją funkcję.

Dziękuję.

[Mikołaj Liściowski]

Przechodzimy do głosowania.
1) poprawka pana Sandomierskiego (książę Lubomirski-Lanckoroński)
2) poprawka senator Orzełowskiej,
3) cała ustawa

Głosowanie trwa do godziny 16:00 15 stycznia.

[Mikołaj Liściowski]

1) za
2) przeciw
3) za

[Wincenty Nowak]

1) za
2) przeciw
3) za

[Anna Radziwiłł-Schmidt]

3x za