Sławomir Mentzen do poseł Karoliny FlintySzanowna Pani Poseł,
W nawiązaniu do udzielonej już wcześniej odpowiedzi w zakresie polityki społecznej, spieszę z informacjami w zakresie programów społecznych.
Wśród najważniejszych projektów wymienić należy:
- kampanie społeczne ("Strefa bezpiecznego rodzica", Tydzień Pomocy Ofiarom Przestępstw)
- Kartę Dużej Rodziny (system zniżek i dodatkowych uprawnień dla rodzin 3+)
- program "Zwiedzaj i pracuj" (obejmujący w swych początkach m.in. Australię, Japonię, Nową Zelandię, Tajwan) - który został w ostatnich latach, staraniami polskiej administracji, jest stale poszerzany
- świadczenia szkoleniowe dla zwalnianych pracowników, którzy podejmą szkolenie;
- Krajowy Fundusz Szkoleniowy – KFS, przeznaczony na dofinansowanie kosztów kształcenia ustawicznego pracowników i pracodawców;
- programy wsparcia dla osób niepełnosprawnych (realizowane głównie poprzez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych)
- Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
- programy w zakresie "luki płacowej" (nierówności dochodowe kobiet i mężczyzn)
- system świadczeń społecznych, obejmujący m.in. zasiłki
- z tytułu urodzenia dziecka
- z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego
- z tytułu samotnego wychowywania dziecka
- z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej
- z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego
- z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego
- z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania
- systemy bonowego wspierania osób bezrobotnych przed 30. rokiem życia (m.in. bony na zasiedlenie, stażowe, zatrudnieniowe, szkoleniowe)
- program "Dobry start dla młodych" (doradztwo, system pożyczkowy)
- program "Aktywne Formy Przeciwdziałania Wykluczeniu Społecznemu" (aktywizacja bezrobotnych, budownictwo społeczne, doradztwo zawdowe)
- programy dożywiania dzieci
- program wspierający rozwiązywanie problemu bezdomności
- programy około oświatowe (np. dofinansowania wyjazdów na kolonie letnie dla uczniów; bursy szkolne)
- finansowe wsparcie dla Ochotniczych Hufców Pracy
- pomoc dla cudzoziemców
- programy zwalczania narkomanii, alkoholizmu, AIDS
- dofinansowanie ulg dla inwalidów wojennych
Część programów, mimo, że ma - zgodnie z pytaniem pani poseł - charakter ogólnopolski (lub, jak wskazała pani poseł, "realizowany na szczeblu centralnym"), w dużej mierze opiera się na działalności poszczególnych organów jednostek samorządu terytorialnego (
vide: Karta Dużej Rodziny), w związku z tym nie podlega finansowaniu z budżetu państwa, tylko tych jednostek (w odniesieniu do szczegółowych danych w tym zakresie - proszę kierować się do odpowiednich organów samorządowych). W zakresie projektów finansowanych przez budżet państwa, odsyłam panią poseł do odpowiednich regulacji ustawy budżetowej na rok 2023 (ze szczególnym uwzględnieniem działów 700, 758 - w zakresie dofinansowania działalności jst, 852, 853, 854).
Łączna liczba beneficjentów to zakres przede wszystkim I-III decyla dochodowego, ale zwłaszcza ze względu na rodziny wielodzietne (bycie członkiem takiej wspólnoty wszakże nie determinuje jednoznacznie znajdowania się w grupie I-III decyla podatkowego, choć częstokroć pozostaje w takiej relacji, czemu podejmowane programu starają się zapobiegać), a przede wszystkim uczniów (programy dożywiania) - nawet kilku milionów Polaków. Często beneficjenci programów się pokrywają (bezrobotni częstokroć to także, w konsekwencji, wykluczeni w zakresie bezdomności; wykluczeni często wymagają wsparcia w walce z nałogami; rodziny wielodzietne, powiązane z KDR, często korzystają natomiast z systemu świadczeń rodzinnych; tam, gdzie mamy do czynienia z chorobą alkoholową, częstokroć wymagana jest także pomoc w zakresie zwalczania przemocy, etc.).
Przewidywane koszty w tym zakresie zostaną w budżecie na rok 2024 zwiększone o wysokość prognozowanej średniorocznej stopy inflacji. Ministerstwo polityki społecznej wystąpiło także o zwiększenie tej kwoty o wskaźnik nieznacznie ponad normę inflacyjną (tj. uwzględniający wzrost gospodarczy, czyli powyżej stopnia inflacji) - jednocześnie założeniem rządu Weroniki Ryszkowskiej (a wcześniej Marka Kohna) pozostaje wyzwanie zmierzenia się z wysokim zadłużeniem sektora publicznego, to też rozszerzanie programów, które generują koszty o charakterze finansowym, nie jest przewidziane ponad zakres tego wniosku (wzrost o stopę procentowego wzrostu PKB).
Rząd zamierza kontynuować obecne projekty społeczne - ze szczególną troską pochylając się nad wyzwaniami związanymi z wykluczeniem społecznym (aktywizacja bezrobotnych, doradztwo zawodowe, "Zwiedzaj i pracuj"), polityką antyprzemocową ("Bezpieczny rodzic") oraz polityką zwalczania niedożywienia pośród najmłodszych. W sytuacji wygenerowania dodatkowych środków na politykę społeczną (o czym niżej), te programy będą uzyskiwać dodatkowe środki finansowe w pierwszej kolejności.
Jednocześnie, rząd podjął już kroki w kierunku efektywnego wzmocnienia zakresu programów socjalnych. Jednym z tych elementów jest dostęp do nieodpłatnej pomocy prawnej dla najuboższych, program "złotówka za złotówkę" (reforma systemu zasiłków wskazanych w pkt 9), zapewnienie wszystkim obywatelom dostępu do ochrony zdrowia (projekt ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym), a także przygotowywana reforma systemu ubezpieczeń społecznych.
Zauważyć należy, przy okazji, działania antydyskryminacyjne w formie ustawowej - tj. rząd wzmocnił w ramach ustawy o sędziach pokoju ochronę przed działaniami dyskryminacyjnymi na rynku pracy poprzez wprowadzenie ich do kognicji sędziów pokoju, a zatem - docelowo - przyspieszając rozpatrywanie takich spraw.
Ponadto, wskazać należy - nie jako program socjalny, nie mniej jako wyraz polityki społecznej obecnego rządu - na kroki wspierające możliwość stosowania obniżonych stawek VAT na produkty dziecięce, co - w efekcie - wpłynie na sytuację materialną potencjalnych beneficjentów programów społecznych.
Jak wskazano wyżej, w najbliższych latach przewidywane jest wygenerowanie dodatkowych środków finansowych w zakresie finansów publicznych. Wynikać one mają z wdrożenia złożonego w parlamencie projektu ustawy o podatku od wynagrodzeń, którego jednym ze skutków ma być obniżenie bezrobocia (ok. 0,5 pkt proc. w okresie 2024-2027), co przełoży się na mniejsze koszty programów aktywizacji zawodowej.
Istotnym wydaje się wskazania na przyjęte przez rząd działania w sferze podatkowej na rzecz realizacji efektywnej polityki społecznej. Zwracam uwagę pani poseł na proponowane regulacje w zakresie kwoty wolnej (stały mechanizm waloryzacyjny), ulgi prorodzinnej (szeroki zakres podmiotowy, możliwość wykorzystania do ukończenia przez dziecko 25 roku życia, wysoka kwota 40 tys. złotych) oraz ulgi aktywizacyjnej (stojąca w korelacji z programami aktywizacyjnymi osób najmłodszych na rynku pracy).
Zgodnie z założeniami polityki rządu, kierować będziemy się w kierunku dalszego wspierania aktywności obywatelskiej i pozarządowej w zakresie wykonywania także zadań z zakresu polityki społecznej. Swoistym wyrazem tego przesłania jest odpowiednia modyfikacja przepisów podatkowych w ramach tzw. "1%" podatku. Obywatele w proponowanej reformie podatkowej uzyskują większą elastyczność w zakresie wspierania organizacji pożytku publicznego (rozliczenie miesięczne, możliwość przekazania aż do 10 organizacji).
Z poważaniem,
[-] Sławomir Mentzenminister polityki społecznej