Przechodzimy do debaty nad ustawą o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa
Poseł sprawozdawca: Aleksandra Trosa
Ustawa z dnia … r. o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa
Art. 1. W ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) w Dziale III po Rozdziale 11 dodaje się Rozdział 11a w brzmieniu:
„Rozdział 11a
Rejestr Operacji Gospodarczych
Art. 86a. § 1. Tworzy się Rejestr Operacji Gospodarczych, zwany dalej „Rejestrem”
§ 2. Zgłoszeniu do Rejestru podlegają operacje gospodarcze rozumiane jako każdy realny przepływ aktywów, w szczególności:
1) udzielanie pożyczek i kredytów,
2) wypłaty dywidend,
3) przekazywanie środków do depozytów,
4) sprzedaż,
5) najem,
6) leasing,
7) wnoszenie aportów,
8) darowizna,
9) użyczenie.
§ 3. Rejestr prowadzi minister właściwy do spraw finansów publicznych w formie elektronicznej.
Art. 86b. § 1. Podatnik mający miejsce zamieszkania lub miejsce siedziby na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zgłasza do Rejestru operacje gospodarcze o wartości co najmniej 2 milionów złotych, w których bierze udział, i których jedną ze stron jest podmiot posiadający miejsce zamieszkania lub siedzibę w państwie lub na terytorium stosującym szkodliwą konkurencję podatkową.
§ 2. Obowiązkowi określonemu w § 1 podlegają również podatnicy nie posiadający miejsca zamieszkania lub miejsca siedziby w Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli dokonują oni na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej operacji gospodarczych o wartości co najmniej 500 000 euro.
Art. 86c. Podatnicy dokonujący w warunkach określonych w art. 86b § 1 lub § 2 wielu operacji gospodarczych, zgłaszają je do Rejestru także wtedy, gdy łączna wartość przeprowadzonych operacji gospodarczych w roku kalendarzowym pomiędzy tymi samymi podmiotami wynosi co najmniej 500 000 euro.
Art. 86d. Wartości określone w art. 86b i 86c nie obejmują kwoty podatku od towarów i usług bądź jego odpowiednika w systemie prawnym państwa właściwym dla danej operacji gospodarczej lub dla danych operacji gospodarczych.
Art. 86e. § 1. Zgłoszenia, o którym mowa w art. 86b, dokonuje się w terminie do 10. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zgłaszana operacja gospodarcza miała miejsce.
§ 2. Zgłoszenia, o którym mowa w art. 86c, dokonuje się w terminie do dnia 31 stycznia roku następującego po roku, w którym operacje gospodarcze między tymi samymi podmiotami zostały przeprowadzone.
Art. 86f. § 1 Zgłoszenie do Rejestru obejmuje następujące dane:
1) oznaczenie stron operacji gospodarczej,
2) data operacji gospodarczej,
3) rodzaj operacji gospodarczej,
4) forma operacji gospodarczej,
5) kwota operacji gospodarczej z określeniem jej waluty lub jej rynkowa wartość.
§ 2. Przez datę operacji gospodarczej rozumie się dzień realnego przekazania aktywów
§ 3. Przez rodzaj operacji gospodarczej rozumie się określenie tytułu, z jakiego następuje przekazanie aktywów.
§ 4. Przez dane o formie operacji gospodarczej rozumie się dane dotyczące przelewu bankowego włącznie z numerami kont bankowych, oświadczenie o gotówkowej formie operacji gospodarczej bądź innej formie rozliczenia niż pieniężna.
Art. 86g. § 1. Zgłoszenia dokonuje się pisemnie albo w formie elektronicznej za pośrednictwem interaktywnego formularza opatrzonego bezpiecznym podpisem elektronicznym, o którym mowa w odrębnych przepisach.
§ 2. Formularz, o którym mowa w § 1, udostępniony jest na stronie internetowej Rejestru, jak również w Biuletynie Informacji Publicznej ministra właściwego do spraw finansów publicznych oraz podległych ministrowi organów.
§ 3. Formularze składane są do dyrektorów izb skarbowych, o których mowa w art. 86l § 1 lub § 2.
Art. 86h. Jeżeli zgłoszenie nie spełnia wymogów określonych w art. 86f lub art. 86g § 1, albo dostarczone informacje nie są wystarczające do jego rejestracji, organ dokonujący wpisu do Rejestru wzywa podmiot zgłaszający do usunięcia braków formalnych takiego zgłoszenia w terminie 7 dni licząc od dnia doręczenia wezwania.
Art. 86i. § 1. Minister właściwy do spraw finansów publicznych, z urzędu albo na wniosek właściwego organu kontroli skarbowej, może wezwać zgłaszającego do dostarczenia dokumentacji źródłowej operacji gospodarczej wpisanej do Rejestru.
§ 2. Minister właściwy do spraw finansów publicznych wzywa do dostarczenia dokumentów, o których mowa w § 1, w terminie 7 dni, licząc od dnia doręczenia wezwania, z zastrzeżeniem § 3.
§ 3. W sprawach szczególnie skomplikowanych minister właściwy do spraw finansów publicznych może wyznaczyć termin 21 dni, licząc od dnia doręczenia wezwania.
§ 4. Jeżeli dokumentacja źródłowa zawiera informacje stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa, lub których ujawnienie naraziłoby podatnika na szkodę, może on w terminie 7 dni od doręczenia wezwania wnieść sprzeciw od wezwania. Minister właściwy do spraw finansów publicznych rozpatrując sprzeciw w terminie 14 dni odstępuje od wezwania – jeśli uzna sprzeciw za zasadny, albo ponawia wezwanie w pozostałych przypadkach.
§ 5. Ponowne wezwanie wydane po upływie terminu, o którym mowa w § 4 jest bezskuteczne.
Art. 86j. Nie można wykonywać uprawnień przewidzianych w art. 86h i w art. 86i, jeżeli od końca roku, w którym operacja gospodarcza została zgłoszona upłynęło 5 lat.
Art. 86k. § 1. W przypadku ujawnienia przez uprawniony organ operacji gospodarczej, która wbrew obowiązkowi określonemu w art. 86b lub art. 86c, nie została zgłoszona do Rejestru, właściwy miejscowo dyrektor izby skarbowej nałoży na podatnika obowiązanego do dokonania zgłoszenia opłatę w wysokości 19% wartości operacji gospodarczej podlegającej zarejestrowaniu.
§ 2. Opłatę, o której mowa w § 1 nakłada się również na podatnika, który nie dopełnił obowiązku, o którym mowa w art. 86h lub obowiązku, o którym mowa w art. 86i § 1.
§ 3. Opłaty, o której mowa w § 1 i § 2, nie można nałożyć, jeżeli od końca roku, w którym dokonano operacji gospodarczej podlegającej zgłoszeniu, upłynęło 5 lat.
§ 4. Opłata, o której mowa w § 1 i § 2, stanowi niepodatkową należność stanowiącą dochód budżetu państwa.
§ 5. Wartość operacji gospodarczej określonej w § 1 nie obejmuje kwoty podatku od towarów i usług bądź jego odpowiednika w systemie prawnym państwa właściwym dla danej operacji gospodarczej lub dla danych operacji gospodarczych.
Art. 86l. § 1. Wpisów do Rejestru na podstawie zgłoszeń, o których mowa w art. 86b § 1 i art. 86c. dokonują dyrektorzy izb skarbowych właściwi ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę podatnika zgłaszającego.
§ 2. Wpisów do Rejestru na podstawie zgłoszeń, o których mowa w art. 86b § 2, dokonują dyrektorzy izb skarbowych właściwi ze względu na miejsce dokonania operacji gospodarczej podlegającej zgłoszeniu.
Art. 86m. § 1. Dane zawarte w Rejestrze objęte są tajemnicą skarbową określoną w odrębnych przepisach.
§ 2. Do danych wpisanych do Rejestru mają dostęp organy podległe ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych za pośrednictwem osób imiennie upoważnionych przez tego ministra.
§ 3. Dane wpisane do Rejestru mogą być udostępniane organom ścigania na wniosek prokuratora.
§ 4. Wniosek, o którym mowa w § 3, może dotyczyć tylko operacji gospodarczych dokonanych przez podmiot, przeciwko któremu toczy się postępowanie karne, a także operacji gospodarczych dokonywanych przez podmiot, którego udziałowcem jest lub była, lub w organach którego zasiada lub zasiadała osoba, przeciwko której toczy się postępowanie karne.
§ 5. Wniosek, o którym mowa w § 3, może dotyczyć danych, które zostały wpisane do Rejestru nie wcześniej niż przed upływem 10 lat, licząc od dnia złożenia wniosku.
§ 6. Wniosek, o którym mowa w § 3, rozpatruje sąd rejonowy właściwy ze względu na miejsce prowadzenia postępowania. W przedmiocie wniosku sąd wydaje postanowienie.
Art. 86n. Podmioty uczestniczące w operacji gospodarczej, która została wpisana do Rejestru, mogą, po uprzednim złożeniu wniosku na odpowiednim formularzu, otrzymać wypis z Rejestru dotyczący tej operacji. Odmowa wydania wypisu następuje w formie postanowienia.
Art. 86o. Minister właściwy do spraw finansów publicznych, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw administracji publicznej, określi w drodze rozporządzenia:
1) sposób prowadzenia Rejestru w formie elektronicznej;
2) warunki techniczne, jakie musi spełniać oprogramowanie obsługujące Rejestr;
3) wzory formularzy, o których mowa w art. 86g § 1 oraz w art. 86n wraz z objaśnieniami co do ich wypełniania;
4) zasady i tryb dostępu upoważnionych organów, o których mowa w art. 86m § 2, do danych zgromadzonych w Rejestrze.
5) warunki i kryteria, jakie muszą spełniać osoby, o których mowa w art. 86m § 2.”.
Art. 2. Przepisy ustawy, o której mowa w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą mają zastosowanie do operacji gospodarczych przeprowadzonych od dnia wejścia w życie ustawy.
Art. 3. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 lipca 2026 r.
Uzasadnienie:
Jedną z istotnych słabości, faktycznie uniemożliwiającą sprawowanie nadzoru publicznego nad rozliczeniami podatkowymi, jest brak wyspecjalizowanych procedur, których celem jest ujawnianie z reguły zakamuflowanych działań, mających na celu utrudnienie ustalenia przedmiotu opodatkowania oraz określenia prawidłowej podstawy opodatkowania. Pod tym względem przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa są niedostosowane do potrzeb, bo tak naprawdę nikt, mimo tak wielu nowelizacji w ciągu 14 lat jej obowiązywania, nie unowocześnił tej ustawy. Ustawa oddaje stan naszej wiedzy oraz sposób postrzegania roli władzy publicznej w dziedzinie nadzoru nad rozliczeniami podatkowymi. Dlatego też należy wprowadzić nową instytucję prawa w postaci Rejestru Operacji Gospodarczych, którego celem jest:- ujawnienie tych działań o charakterze ekonomicznym, które mogą być przedmiotem opodatkowania lub mogą mieć wpływ na moment jego powstania,
- monitoring tych zdarzeń gospodarczych, które determinują wielkość podstaw opodatkowania.
Rejestr ten będzie podstawą wszelkich nadzorów nad rozliczeniami wszelkich podatków, a zwłaszcza podatków majątkowych i dochodowych.
Projektowana nowelizacja Ordynacji podatkowej wprowadza zasady sprawowania nadzoru publicznego nad czynnościami będącymi transferami kapitałowymi w celu ujawnienia, a pośrednio ograniczenia działań na szkodę spółek mających miejsce siedziby na terytorium RP lub w inny sposób zagrażających kapitałowi lokowanemu na rynku polskim. Przede wszystkim w projekcie zawarte są rozwiązania umożliwiające gromadzenie przez Ministra właściwego do spraw finansów publicznych danych o przepływach kapitału o znacznej wartości, co da możliwość prowadzenia skutecznej polityki antytransferowej.
Stworzenie Rejestru Operacji Gospodarczych ułatwi zwalczanie szkodliwej konkurencji podatkowej o charakterze międzynarodowym oraz pozwoli skuteczne egzekwować zobowiązania podatkowe ciążące na podmiotach, które przy pomocy tych operacji uchylają się od opodatkowania.
Dotychczas w polskim systemie fiskalnym nie istniały narzędzia zbliżone do proponowanych rozwiązań. Organy podatkowe zainteresowane operacjami transgranicznymi skazane są jedynie na wymianę informacji podatkowej z innymi krajami na mocy bilateralnych umów, co niesie za sobą szereg ograniczeń – uzyskanie takich informacji odbywa się wg sformalizowanych procedur ze znacznymi ograniczeniami, jest zbytnio rozciągnięte w czasie, jak również możliwe tylko w stosunku do państw, z którymi zostały zawarte międzynarodowe umowy w tym zakresie.
Projektowany Rejestr Operacji Gospodarczych jest unikatowym rozwiązaniem, które na taką skalę zostanie zastosowane po raz pierwszy w Polsce.
Wejście w życie projektowanych przepisów ograniczy działania mające na celu wyprowadzanie kapitału z polskiego rynku poprzez dostarczenie organom władzy publicznej danych o rodzaju i strukturze operacji gospodarczych, których skutkiem może być transfer kapitału za granicę.
Powstanie Rejestru Operacji Gospodarczych będzie stanowiło milowy krok w ewolucji instrumentów pozwalających na monitorowanie przez organy podatkowe transgranicznych operacji finansowych. Obecnie bowiem organy podatkowe mają mocno ograniczone możliwości gromadzenia informacji na temat transakcji dokonywanych z podmiotami zagranicznymi i sprawdzania, czy w związku z tymi transakcjami należności podatkowe państwa nie są narażone na uszczuplenie. Jedną z tych mało efektywnych metod funkcjonujących obecnie jest wymiana informacji podatkowych między administracjami podatkowymi państw na podstawie dwustronnych umów międzynarodowych
Projektowana nowelizacja będzie oddziaływać na podatników dokonujących transgranicznych operacji gospodarczych, w szczególności z podmiotami będących rezydentami podatkowymi terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową.
Przedmiotowa nowelizacja ograniczy pokusę ukrywania przed organami skarbowymi transgranicznych operacji gospodarczych jak również dokonywania operacji gospodarczych zmierzających do uniknięcia opodatkowania. Utrzymywanie kontroli przez podatników krajowych nad jednostkami „fasadowymi”, nieprowadzącymi faktycznej działalności gospodarczej, a tworzonymi jedynie w celu uniknięcia opodatkowania, zapewne okaże się w nowym stanie prawnym niecelowe i nieopłacalne. Wobec tego należy się spodziewać, że prawa właścicielskie w kontrolowanych jednostkach zagranicznych będą zbywane na rzecz innych podmiotów (zwłaszcza spoza Polski) lub jednostki te zostaną poddane likwidacji.
Wprowadzenie proponowanych konstrukcji podatkowych spowoduje także konieczność dostosowania się do nich organów podatkowych oraz organów kontroli skarbowej. Zakres obowiązków aparatu skarbowego zwiększy się więc w związku ze stworzeniem, prowadzeniem i wykorzystywaniem operacji zawartych w Rejestrze Operacji Gospodarczych.
Proponowana nowelizacja będzie prowadzić do zwiększenia dochodów budżetowych z tytułu podatków dochodowych, zarówno od osób fizycznych jak i prawnych. Nowe przepisy przyczynią się do „uszczelnienia” polskiego systemu podatkowego, zniechęcając podmioty, które dotychczas płaciły podatki w Polsce, przed transferowaniem zysków oraz majątku do innych jurysdykcji, w tym zwłaszcza do tzw. „rajów podatkowych”. Obrazowo rzecz ujmując, jeżeli wprowadzenie obowiązku zgłoszenia przeprowadzanych operacji transgranicznych, którego niedopełnienie zagrożone będzie opłatą sankcyjną zniechęci podatników polskich do uciekania z opodatkowaniem za granicę, korzyścią dla budżetu centralnego oraz budżetów jednostek samorządu terytorialnego będą dodatkowe wpływy z tytułu podatków dochodowych, które w przypadku braku przedmiotowej nowelizacji zasiliłyby – chociaż oczywiście mniejszymi kwotami – budżety państw obcych (tych, w których zlokalizowane są kontrolowane jednostki zagraniczne).
Powstanie i prowadzenie Rejestru Operacji Gospodarczych będzie wiązało się z obciążeniem budżetu państwa, którego dokładne kwoty będą mogły być oszacowane dopiero po dopracowaniu szczegółów technicznych funkcjonowania Rejestru – biorąc pod uwagę dotychczasowe doświadczenia naszego kraju związane z procesem cyfryzacji administracji można założyć, że na powstanie rejestru trzeba będzie przeznaczyć
od 5 do 11 milionów złotych, natomiast na jego roczne utrzymanie do 400 tysięcy złotych.
Mechanizmy przeciwdziałające transferowi dochodów podatników krajowych w celu ich opodatkowania za granicą, powinny dać impuls do wykorzystania tych dochodów na rozbudowę potencjału produkcyjnego i zwiększanie skali działalności. Można z dużym prawdopodobieństwem przypuszczać, że będzie temu towarzyszyć także wzrost zatrudnienia.
Projekt ustawy jest zgodny z prawem Unii Europejskiej. Nie wpływa na sytuację rodzin z dziećmi.
og; 72h
