Przechodzimy do debaty nad projektem ustawy o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Proszę o zabranie głosu pana posła sprawozdawcę - Marka Biernackiego.
Ustawa z dn. ... 2026 r. o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym
Art. 1. W ustawie z dn. 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym wprowadza się następujące zmiany:1) w art. 2.:
a) ust. 2 otrzymuje brzmienie:
"Art. 2. 2. Trybunał na wniosek Króla stwierdza zgodność z Konstytucją ustawy przed jej podpisaniem oraz umowy międzynarodowej przed jej ratyfikacją."
b) ust. 3. uchyla się;
2) art. 5 otrzymuje brzmienie:"Art. 5. 1. W skład Trybunału wchodzi piętnastu sędziów Trybunału.
2. Sędziego Trybunału wybiera Sejm na 9 lat.
3. Sędzią Trybunału może być osoba, która posiada kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska sędziego Sądu Najwyższego lub Naczelnego Sądu Administracyjnego.
4. Kandydatów na stanowisko sędziego Trybunału mogą przedstawić:
1) grupa co najmniej 30 posłów,
2) Prezydium Sejmu,
3) wydziały prawa polskich uczelni wyższych,
4) Polska Akademia Nauk,
5) Sąd Najwyższy,
6) Naczelny Sąd Administracyjny,
7) Król.
5. Uchwała Sejmu w sprawie wyboru sędziego Trybunału zapada większością trzech piątych głosów liczby posłów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.
6. Jeśli Sejm w ciągu 180 dni od wygaśnięcia kadencji sędziego Trybunału nie wybierze następcy większością, o której mowa w ust. 5, wyboru na stanowisko sędziego Trybunału dokonuje się większością bezwzględną.
7. Osoba wybrana na stanowisko sędziego Trybunału składa wobec Króla ślubowanie następującej treści:
"Ślubuję uroczyście przy wykonywaniu powierzonych mi obowiązków sędziego Trybunału Konstytucyjnego służyć wiernie Narodowi, stać na straży Konstytucji, a powierzone mi obowiązki wypełniać bezstronnie i z najwyższą starannością."
Ślubowanie może być złożone z dodaniem zdania "Tak mi dopomóż Bóg".
8. Odmowa złożenia ślubowania jest równoznaczna ze zrzeczeniem się stanowiska sędziego Trybunału."
3) art. 10 otrzymuje brzmienie:"Art. 10. Karami dyscyplinarnymi są:
1) upomnienie,
2) kara finansowa w wysokości nie większej niż połowa uposażenia zasadniczego sędziego Trybunału na okres nie dłuższy niż pół roku,
3) nagana,
4) usunięcie ze stanowiska sędziego Trybunału."
4) art. 13 otrzymuje brzmienie:"Art. 13. 1. Prezes Trybunału zwołuje co najmniej raz w roku Zgromadzenie Ogólne, na którym omawia się działalność Trybunału oraz problemy wynikające z jego orzecznictwa.
2. W Zgromadzeniu Ogólnym mają prawo wziąć udział przewodniczący zainteresowanych komisji sejmowych, komisji senackich, Prezes Najwyższej Izby Kontroli, Minister Sprawiedliwości, Prokurator Generalny, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, Rzecznik Praw Obywatelskich i Rzecznik Praw Dziecka.
3. O zwołaniu Zgromadzenia Ogólnego prezes Trybunału zawiadamia Króla, Marszałka Sejmu, Marszałka Senatu i Prezesa Rady Ministrów, którzy mogą wziąć udział w Zgromadzeniu Ogólnym bądź delegować swojego przedstawiciela."
5) art. 15 otrzymuje brzmienie:"Art. 15. 1. Prezesa i wiceprezesa Trybunału powołuje Król spośród dwóch kandydatów przedstawionych na każde stanowisko przez Zgromadzenie Ogólne.
2. Kandydatów na stanowisko prezesa lub wiceprezesa Trybunału wybiera Zgromadzenie Ogólne spośród sędziów Trybunału, którzy w głosowaniu tajnym uzyskali kolejno największą liczbę głosów. Wybór powinien być dokonany nie później niż trzy miesiące przed upływem kadencji urzędującego prezesa lub wiceprezesa. W przypadku opróżnienia stanowiska prezesa lub wiceprezesa Trybunału wyboru kandydatów dokonuje się w terminie jednego miesiąca.
3. Obradom Zgromadzenia Ogólnego w części dotyczącej wyboru kandydatów na stanowisko prezesa i wiceprezesa Trybunału przewodniczy najstarszy wiekiem sędzia Trybunału uczestniczący w Zgromadzeniu Ogólnym.
4. Kadencja Prezesa Trybunału trwa 6 lat, jednak nie dłużej niż do końca jego kadencji jako sędziego Trybunału.
5. Kadencja Wiceprezesa Trybunału trwa 3 lata, jednak nie dłużej niż do końca jego kadencji jako sędziego Trybunału."
6) w art. 25.:a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:
Art. 25. 1. Trybunał orzeka:
b) ust. 2 otrzymuje brzmienie:
1) w pełnym składzie w sprawach:
a) sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa,
b) zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych,
c) z wniosku Króla o stwierdzenie zgodności ustawy z Konstytucją przed jej podpisaniem lub umowy międzynarodowej z Konstytucją przed jej ratyfikacją,
d) o szczególnej zawiłości, z inicjatywy prezesa Trybunału lub gdy z wnioskiem o rozpoznanie zwróci się skład orzekający wyznaczony do rozpoznania danej sprawy albo w sprawach, w których szczególna zawiłość wiąże się z nakładami finansowymi nie przewidzianymi w ustawie budżetowej, a w szczególności gdy skład orzekający zamierza odstąpić od poglądu prawnego wyrażonego w orzeczeniu wydanym w pełnym składzie";"2. Rozpoznanie sprawy w pełnym składzie wymaga udziału co najmniej jedenastu sędziów Trybunału. Rozprawie przewodniczy prezes lub wiceprezes Trybunału, a w razie przeszkód w przewodniczeniu przez te osoby - najstarszy wiekiem sędzia Trybunału."
7) art. 27:a) pkt 6 otrzymuje brzmienie:
"6) przedstawiciele Sejmu, Króla i Ministra Spraw Zagranicznych - w sprawach o stwierdzenie zgodności z Konstytucją umów międzynarodowych ratyfikowanych w trybie art. 89 ust. 1 Konstytucji"
b) art. 27 pkt 7 otrzymuje brzmienie:"7) przedstawiciele Króla i Ministra Spraw Zagranicznych - w sprawach o stwierdzenie zgodności z Konstytucją innych ratyfikowanych umów międzynarodowych."
8) art. 28. uchyla się
9) art. 41 ust. 2 otrzymuje brzmienie:"2. W rozprawie o stwierdzenie zgodności ratyfikowanych umów międzynarodowych z Konstytucją obowiązkowy jest udział przedstawicieli Króla, Ministra Spraw Zagranicznych i Prokuratora Generalnego, a w przypadku umów międzynarodowych ratyfikowanych w trybie art. 89 ust. 1 Konstytucji - również przedstawiciela Sejmu."
10) art. 43. otrzymuje brzmienie:"Art. 43. W przypadku zwrócenia się przez Króla do Trybunału o stwierdzenie zgodności z Konstytucją ustawy budżetowej albo ustawy o prowizorium budżetowym przed jej podpisaniem - Trybunał orzeka w sprawie nie później niż w terminie dwóch miesięcy od dnia złożenia wniosku w Trybunale."
11) art. 70 ust. 2 otrzymuje brzmienie:"2. Trybunał wydaje postanowienia w sprawach:
1) rozstrzygania sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa,
2) innych, nie wymagających wydania wyroku."
12) art. 80 otrzymuje brzmienie:"Art. 80. Postanowienia, o których mowa w art. 70 ust. 2, podlegają ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski"."
Art. 2. 1. Ustawa wchodzi w życie 1 marca 2027 r., z zastrzeżeniem, że art. 1 pkt 2 wchodzi w życie z dniem ogłoszenia ustawy w Dzienniku Ustaw.
2. Kadencje Prezesa i Wiceprezesa Trybunału liczy się od dnia ogłoszenia ustawy w Dzienniku Ustaw.
Marek Biernacki:
Pani Marszałek,
Wysoka Izbo,
Szanowne panie posłanki i panowie posłowie,
mam zaszczyt prezentować przed państwem projekt zmiany ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, jakże ważnej, dlatego tym bardziej cieszę, że powstała w porozumieniu z posłami z lewej strony sali.
Projekt zakłada wprowadzenie szeregu zmian, postulowanych od dawna, oraz usuwa odniesienia do prezydenta, a wprowadza odniesienia do Króla.
W artykule 5 wprowadza aż pięć nowych organów, które mogą zgłaszać kandydatów na sędziów Trybunału - są to wydziały prawa uczelni wyższych, PAN, Sąd Najwyższy, NSA oraz Król - te postulaty są wszystkim państwu posłom znane i, mam nadzieję, nie budzą kontrowersji.
W tym samym artykule wprowadza się również zmianę większości, która jest niezbędna do wyboru na stanowisko sędziego TK. Ta zmiana jest od wielu lat postulowana przez profesorów, środowiska akademickie, a nawet samych sędziów. Proponowana przez twórców ustawy większość 3/5 ustawowej liczby posłów - czyli 182/302 posłów - spowoduje, że wybór sędziego nie będzie niemożliwy, jak mogłoby się stać przy wyższej większości. Ustawa wprowadza również swego rodzaju mechanizm zabezpieczający - jeśli nie uda się wybrać sędziego w pięciu próbach - dopiero wtedy wracamy do wyboru zwykłą większością.
W art. 10 wprowadzana jest nowa kara dyscyplinarna - kara finansowa w wysokości nie większej niż połowa uposażenia sędziego na okres nie dłuższy niż pół roku - uprzedzając pytania i uświadamiając nieświadomych - to sam Trybunał decyduje o karach dyscyplinarnych.
W art. 15 zostaje określona długość kadencji prezesa oraz wiceprezesa Trybunału, również postulowana od wielu lat; według nas zmiana wprowadzi większą demokratyczną legitymację prezesa oraz wiceprezesa TK - nierzadko zdarza się, że sędzia zostaje prezesem na początku swej kadencji, a pozostali sędziowie, który w następnych latach trafiają do Trybunału, nie mogą wybrać swego przedstawiciela na stanowisko prezesa lub wiceprezesa.
Zmiana art. 25 ma na celu wyłączenie spod kognicji Trybunału spraw o niezdolność sprawowania urzędu przez prezydenta, obecnie Króla - owa sprawa jest uregulowana w innych przepisach i nie jest potrzebne do tego orzeczenie Trybunału.
Ustawa zmienia również pełen skład Trybunału - obecnie jest to 9 sędziów, my proponujemy 11 - pozwoli to zapobiec manipulacji składami sędziowskimi oraz wprowadzi większą legitymację orzeczeń w pełnym składzie.
Mam nadzieję, że Wysoka Izba poprze proponowaną przez nas ustawę i unikniemy tu motywowanych politycznie kłótni. Jak pokazują podpisy pod tą ustawą - w najważniejszych sprawach - potrafimy się dogadać. Liczę na merytoryczną dyskusję.
Ustawa nie jest niezgodna z prawem Unii Europejskiej oraz nie wpływa negatywnie na sytuację rodzin z dziećmi.
og: do północy 5 lutego
