Przechodzimy do debaty nad projektem uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w związku z setną rocznicą przewrotu majowego.
Poseł sprawozdawca: Sebastian Szaleniec
Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia... w związku z setną rocznicą przewrotu majowego
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w związku z setną rocznicą zamachu majowego wyraża pamięć o tamtych wydarzeniach, oddaje cześć wszystkim tym, którzy stracili życie i zdrowie, uwikłani w bratobójczą walkę. Stanowczo potępia stosowanie niedemokratycznych praktyk, przedkładanie ambicji politycznych ponad dobro obywateli i posługiwania się przemocą w procesie walki o władze.
Uzasadnienie:
12.05.1926 roku o godz. 17:30 rozpoczęła się bratobójcza walka między wojskami rządowymi a oddziałami piłsudczyków i Związku Strzeleckiego. Tak próbowano rozwiązać kryzys polityczny spowodowany powołaniem rządu Wincentego Witosa. Zamach stanu dokonany przez Józefa Piłsudskiego został przeprowadzony według wcześniej przygotowanego scenariusza. Na początku wywołano zamieszki oraz starcia demonstrantów z policją. Następnie do akcji wkroczyły oddziały wykonujące rozkazy Józefa Piłsudskiego. Po trzydniowych walkach gabinet Wincentego Witosa, chcąc ograniczyć liczbę ofiar i nie doprowadzić do szerszej wojny domowej, złożył swój urząd.. Następnie Prezydent Stanisław Wojciechowski poddał się do dymisji.
W czasie trzydniowych walk zginęło 379 osób, w tym 164 cywilów, a 920 zostało rannych.
Zamach majowy był wielkim wstrząsem politycznym, moralnym i psychologicznym dla polskiego społeczeństwa, był ciosem zadanym młodej demokracji i parlamentaryzmowi. Zamach stanu podzielił społeczeństwo polskie, wojsko, partie polityczne a nawet rodziny. Zatrzymał postępującą od 1918 roku demokratyzację życia publicznego, pozbawił społeczeństwo wielu praw i swobód obywatelskich.
Od 12.05.1926 roku budowany był nowy system władzy nazywany sanacją. Dla jednych oznaczał on wysokie urzędy państwowe, placówki dyplomatyczne, dla drugich– Brześć, Berezę Kartuską, życie w poniżeniu i nędzy.
Historycy różnią się w ocenach konsekwencji tych tragicznych wydarzeń – jednak uważamy, że uczczenie przez Sejm RP ofiar zamachu oraz potępienie niedemokratycznych metod zdobywania władzy za jak najbardziej uzasadnione.
Pod projektem uchwały podpisali się:
Józef Kotyś (Mniejszość Niemiecka)
Adam Szłapka (UED)
Katarzyna Sokołowska (Rządzić Inaczej)
Rafał Trzeciakowski (Rządzić Inaczej)
Posłowie Koła Parlamentarnego Górnośląska Partia Regionalna
Posłowie Klubu Parlamentarnego Zjednoczona Lewica
