Przechodzimy do debaty nad poselskim projektem ustawy o zmianie ustawy – Kodeks wykroczeń.
Poseł sprawozdawca: Marek Gogołkiewicz
Ustawa z dnia ... o zmianie ustawy – Kodeks wykroczeń
Art. 1. W ustawie z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (Dz.U. 2015 poz. 1094 z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 47 uchyla się § 9;
2) w art. 119 § 1 otrzymuje brzmienie:
„§ 1. Kto kradnie lub przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą, jeżeli jej wartość nie przekracza 400 złotych,
podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.”;
3) w art. 120 § 1 otrzymuje brzmienie:
„§ 1. Kto w celu przywłaszczenia dopuszcza się wyrębu drzewa w lesie albo kradnie lub przywłaszcza sobie z lasu drzewo wyrąbane lub powalone, jeżeli wartość drzewa nie przekracza 400 złotych,
podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.”;
4) w art. 122 § 1 i 2 otrzymują brzmienie:
„§ 1. Kto nabywa mienie, wiedząc o tym, że pochodzi ono z kradzieży lub z przywłaszczenia, lub pomaga do jego zbycia albo w celu osiągnięcia korzyści majątkowej mienie to przyjmuje lub pomaga do jego ukrycia, jeżeli wartość mienia nie przekracza 400 złotych,
podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
§ 2. Kto nabywa mienie, o którym na podstawie towarzyszących okoliczności powinien i może przypuszczać, że zostało uzyskane za pomocą kradzieży lub przywłaszczenia, lub pomaga do jego zbycia albo w celu osiągnięcia korzyści majątkowej mienie to przyjmuje lub pomaga do jego ukrycia, jeżeli wartość mienia nie przekracza 400 złotych,
podlega karze grzywny albo karze nagany.”;
5) w art. 124 § 1 otrzymuje brzmienie:
„§ 1. Kto cudzą rzecz umyślnie niszczy, uszkadza lub czyni niezdatną do użytku, jeżeli szkoda nie przekracza 400 złotych,
podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.”.
Art. 2 Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.
Uzasadnienie:
Nowelą z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie dnia 9 listopada 2013 r., wprowadzono zmianę wartości granicznej szkody decydującej o zakwalifikowaniu kradzieży jako przestępstwa lub wykroczenia. Ustawodawca odniósł tę kwotę do 1/4 minimalnego wynagrodzenia ustalonego na podstawie ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, w miejsce wartości określonej dotychczas w sposób kwotowy. Dotyczyło to czynów kwalifikowanych jako zabór cudzej rzeczy ruchomej, zniszczenia mienia oraz paserstwa umyślnego i nieumyślnego. Z punktu widzenia pragmatycznego wymaga to korekty.
Wprowadzone nowelą z dnia 27 września 2013 r. zmiany w zakresie zastąpienia systemu kwotowego parametrycznym nie spełniają pokładanych oczekiwań w zakresie wpływu na pożądany kierunek stosowania prawa, a to z tego względu, iż konkretna wysokość minimalnego wynagrodzenia nie jest wartością stałą, gdyż ulega okresowym zmianom na mocy aktów wykonawczych do ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę – rozporządzeń Rady Ministrów.
Coraz powszechniejsza praktyką jest „przewlekanie” postępowań w celu doprowadzenia do częściowej depenalizacji. Sprawca kradzieży rzeczy niewiele przekraczającej ustawowy próg liczy (zwykle zasadnie), iż z początkiem nowego roku kradzież z przestępstwa przeistoczy się w wykroczenie. Obniżenie ustalonej aktualnie zbyt wysoko i ciągle rosnącej kwoty „przepołowienia” doprowadziło do tego, że sprawcy wykroczeń przeciwko mieniu dostosowują wartość skradzionego mienia dokładnie do aktualnie obowiązującej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Praktyka pokazała, że zmiany wprowadzone nowelą z dnia 27 września 2013 r. w zakresie zastąpienia systemu kwotowego parametrycznym nie spełniły oczekiwań, także dlatego, iż kryterium rozgraniczenia typów czynów zabronionych, których kwalifikacja jest uzależniona od kwoty przedmiotu czynności wykonawczej, nie powiązano z czasem, w jakim doszło do ich popełnienia. Brak dopełnienia używanego przez ustawę kryterium „przepołowienia” jednoznacznym wskazaniem, że oceny zachowania należy dokonywać w czasie czynu, spowodował, iż sądy są zmuszone do corocznej kontroli spraw, w których kara nie została jeszcze w całości wykonana, celem ustalenia, czy nie zachodzi np. potrzeba uwolnienia sprawcy przestępstwa, ze względu na wykonanie kary. Ponadto istniały wątpliwości, czy jeżeli zmiana kwoty najniższego miesięcznego wynagrodzenia nastąpi na danym etapie postępowania, nie należy takiego etapu zakończyć bez zmiany kwalifikacji. W związku z tym proponuje się powrócić do kwotowego kryterium przepołowienia w wysokości 400 złotych.
Dostrzegając nagminność oraz społeczną szkodliwość czynów penalizowanych w art. 120 § 1 k.w., proponuje się jako wartość graniczną kwotę 400 złotych, powyżej której czyn taki stanowi występek. W zamierzeniu ma to także doprowadzić do zmiany w zakresie spostrzegania takich zachowań przez społeczeństwo.
Konsekwencją proponowanych zmian jest również zbędność definicji ustawowej minimalnego wynagrodzenia za pracę w obszarze Kodeksu wykroczeń, co skutkuje uchyleniem § 9 w art. 47.
Należy wskazać, że jakkolwiek przejście czynów zabronionych polegających np. na kradzieży mienia z kategorii wykroczeń do kategorii występków, w sytuacji gdy wartość skradzionego mienia przekracza 400 zł, z pozoru spowoduje wzrost liczby spraw karnych, to w rzeczywistości w efekcie może nastąpić odwrotny od oczekiwanego spadek liczby spraw. Wynikać to może ze zmiany dotychczasowej praktyki organów ścigania, która rzadko korzysta z instytucji czynu ciągłego. Konieczność załatwienia wielu drobnych spraw tego samego sprawcy spowoduje, że te, wpływające do sądów – wydziałów karnych będą bardziej „skondensowane”.
W kwestii wpływu na obywateli należy zaznaczyć, że nie bez znaczenia jest efekt psychologiczny. Sprawcy drobnych kradzieży powinni mieć świadomość obiektywnego zaostrzenia odpowiedzialności.
Projekt nie wpływa na sytuację rodzin z dziećmi. Nie jest niezgodny z prawem unijnym.
og; 72h
