Przechodzimy do debaty nad rządowym projektem ustawy o Instytucie Rozwoju Języka Polskiego im. Mikołaja Reja. Proszę o zabranie głosu przedstawiciela wnioskodawców, panią minister Marię Leniwą.
USTAWA
z ... 2033 roku
o Instytucie Rozwoju Języka Polskiego im. Mikołaja Reja
Art. 1. Ustawa określa organizację i zadania Instytutu Rozwoju Języka Polskiego im. Mikołaja Reja, zwanego dalej „Instytutem”.
Art. 2. 1. Instytut jest państwową osobą prawną.
2. Siedzibą Instytutu jest Kraków.
3. Instytut działa na podstawie ustawy i statutu.
4. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, w drodze zarządzenia, nadaje Instytutowi statut, w którym określa organizację wewnętrzną oraz tryb pracy organów Instytutu, uwzględniając stworzenie optymalnych warunków organizacyjnych do prawidłowej realizacji jego zadań.
5. Instytut ma prawo używania okrągłej pieczęci z wizerunkiem godła Rzeczypospolitej Polskiej pośrodku i nazwą Instytutu w otoku.
Art. 3. 1. Celem działalności Instytutu jest wspieranie rozwoju języka polskiego za granicą.
2. Do zadań Instytutu należy:
1) wspieranie kultywowania polskiej tradycji i wartości języka polskiego jako ojczystego oraz promocji języka polskiego jako ojczystego wśród Polonii i Polaków zamieszkałych za granicą;
2) wzmacnianie współpracy między Polonią i Polakami zamieszkałymi za granicą a podmiotami działającymi w Rzeczypospolitej Polskiej, w szczególności w dziedzinie edukacji i nauki;
3) wspieranie inicjatyw oraz projektów edukacyjnych i naukowych mających na celu pogłębianie znajomości języka polskiego;
4) upowszechnianie języka polskiego jako obcego.
Art. 4. 1. Nadzór nad działalnością Instytutu sprawuje minister właściwy do spraw oświaty i wychowania.
2. Nadzór, o którym mowa w ust. 1, obejmuje nadzór nad:
1) zgodnością działań Instytutu z przepisami prawa i statutem;
2) realizacją przez Instytut zadań, o których mowa w art. 3 ust. 2;
3) prawidłowością wydatkowania środków publicznych.
3. Kontrolę w ramach nadzoru przeprowadza się w trybie i na zasadach określonych w ustawie z dnia 15 lipca 2011 r. o kontroli w administracji rządowej.
4. Dyrektor Instytutu i Rada Instytutu są obowiązani do realizacji zaleceń pokontrolnych wydanych w ramach realizacji nadzoru.
Art. 5. 1. W celu realizacji zadań, o których mowa w art. 3 ust. 2, Instytut może tworzyć, za zgodą ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania udzieloną na wniosek Dyrektora Instytutu, oddziały zamiejscowe będące wyodrębnionymi jednostkami organizacyjnymi lub komórkami organizacyjnymi Instytutu, w tym mające siedzibę poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W przypadku tworzenia oddziału zamiejscowego mającego siedzibę poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, Dyrektor Instytutu dodatkowo uzyskuje zgodę ministra właściwego do spraw zagranicznych.
2. Wniosek o wyrażenie zgody, o której mowa w ust. 1, określa:
1) zamierzony termin utworzenia oddziału zamiejscowego;
2) proponowaną nazwę, siedzibę, właściwość rzeczową oraz miejscową oddziału zamiejscowego;
3) uzasadnienie utworzenia oddziału zamiejscowego;
4) informację o szacunkowych kosztach utworzenia i działalności oddziału zamiejscowego;
5) wpływ utworzenia oddziału zamiejscowego na realizację zadań, o których mowa w art. 3 ust. 2.
3. Oddziałem zamiejscowym kieruje kierownik powoływany i odwoływany przez Dyrektora Instytutu, po uzyskaniu opinii ministra właściwego do spraw zagranicznych.
4. Powołanie, o którym mowa w ust. 3, stanowi nawiązanie stosunku pracy na podstawie powołania w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy.
5. Organizację wewnętrzną oddziału zamiejscowego określa regulamin nadany przez Dyrektora Instytutu.
6. Kierownik oddziału zamiejscowego ustala najważniejsze kierunki działań z:
1) ambasadorem Rzeczypospolitej Polskiej akredytowanym w państwie, na terenie którego funkcjonuje oddział zamiejscowy;
2) dyrektorem właściwego miejscowo instytutu polskiego będącego placówką podległą ministrowi właściwemu do spraw zagranicznych – jeżeli instytut polski funkcjonuje na terenie państwa, w którym funkcjonuje oddział zamiejscowy.
7. Finansowanie lub dofinansowanie realizacji zadań Instytutu w części realizowanej przez oddziały zamiejscowe następuje ze środków, o których mowa w art. 17 ust. 2.
8. Instytut może przekształcać i likwidować oddziały zamiejscowe, za zgodą ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania udzieloną na wniosek Dyrektora Instytutu. W przypadku oddziału zamiejscowego mającego siedzibę poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej Dyrektor Instytutu dodatkowo uzyskuje opinię ministra właściwego do spraw zagranicznych dotyczącą zasadności jego przekształcenia lub likwidacji.
Art. 6. Organami Instytutu są:
1) Dyrektor Instytutu;
2) Rada Instytutu.
Art. 7. 1. Dyrektora Instytutu powołuje minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, po zasięgnięciu opinii ministra właściwego do spraw zagranicznych oraz ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.
2. Dyrektorem Instytutu może być osoba, która:
1) korzysta z pełni praw publicznych;
2) posiada pełną zdolność do czynności prawnych;
3) posiada wykształcenie wyższe;
4) posiada potwierdzoną znajomość języka angielskiego na poziomie co najmniej B2;
5) nie była ukarana karą dyscyplinarną;
6) nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe;
7) nie została ukarana zakazem pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi, o którym mowa w art. 31 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych;
8) w okresie od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r. nie pracowała i nie służyła w organach bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów oraz nie współpracowała z tymi organami.
3. Przed powołaniem na stanowisko Dyrektora Instytutu osoba powoływana składa oświadczenie o spełnieniu wymagań, o których mowa w ust. 2, a w przypadku osób urodzonych przed dniem 1 sierpnia 1972 r. – także oświadczenie, o którym mowa w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów, albo informację, o której mowa w art. 7 ust. 3a tej ustawy.
4. Powołanie, o którym mowa w ust. 1, stanowi nawiązanie stosunku pracy na podstawie powołania w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy.
5. Wynagrodzenie Dyrektora Instytutu ustala minister właściwy do spraw oświaty i wychowania zgodnie z przepisami ustawy z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi.
Art. 8. 1. Pełnienie funkcji na stanowisku Dyrektora Instytutu wygasa w przypadku:
1) śmierci;
2) złożenia rezygnacji;
3) zaprzestania spełniania któregokolwiek z warunków, o których mowa w art. 7 ust. 2 pkt 1, 2 lub 5–7;
4) złożenia niezgodnego z prawdą oświadczenia, o którym mowa w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów, albo informacji, o której mowa w art. 7 ust. 3a tej ustawy, stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem sądu.
2. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, po zasięgnięciu opinii ministra właściwego do spraw zagranicznych, ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego oraz Rady Instytutu, może odwołać Dyrektora Instytutu w każdym czasie.
3. Odwołanie następuje z dniem określonym w akcie odwołania.
4. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 i 2, minister właściwy do spraw oświaty i wychowania powierza zastępcy Dyrektora Instytutu pełnienie obowiązków Dyrektora Instytutu na okres nie dłuższy niż trzy miesiące, z możliwością jednorazowego przedłużenia tego okresu o kolejne trzy miesiące.
Art. 9. 1. Do zadań i obowiązków Dyrektora Instytutu należy w szczególności:
1) kierowanie pracami Instytutu;
2) reprezentowanie Instytutu na zewnątrz;
3) zapewnienie funkcjonowania i ciągłości pracy Instytutu;
4) podejmowanie czynności w sprawach z zakresu prawa pracy;
5) opracowywanie rocznego planu działania Instytutu;
6) opracowywanie projektu rocznego planu finansowego Instytutu;
7) sporządzanie rocznego sprawozdania finansowego Instytutu;
8) sporządzanie rocznego sprawozdania z działalności Instytutu;
9) sprawowanie zarządu nad mieniem Instytutu;
10) prowadzenie gospodarki finansowej Instytutu;
11) rozliczanie dotacji otrzymanych z budżetu państwa.
2. Dokumenty, o których mowa w ust. 1 pkt 5–8, Dyrektor Instytutu przedstawia do zatwierdzenia ministrowi właściwemu do spraw oświaty i wychowania.
3. Roczne sprawozdanie finansowe Instytutu podlega badaniu przez firmę audytorską.
4. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania dokonuje wyboru firmy audytorskiej.
Art. 10. 1. Dyrektor Instytutu kieruje działalnością Instytutu przy pomocy zastępcy.
2. Zastępcą Dyrektora Instytutu może być osoba, która spełnia wymagania określone w art. 7 ust. 2.
3. Dyrektor Instytutu powołuje i odwołuje zastępcę Dyrektora Instytutu.
4. Do zastępcy Dyrektora Instytutu przepisy art. 7 ust. 3 i 4 oraz art. 8 ust. 1–3 stosuje się odpowiednio.
Art. 11. 1. W skład Rady Instytutu wchodzą:
1) jeden członek będący przedstawicielem Prezesa Rady Ministrów, powoływany i odwoływany przez Prezesa Rady Ministrów;
2) jeden członek będący przedstawicielem ministra właściwego do spraw zagranicznych, powoływany i odwoływany przez tego ministra;
3) jeden członek będący przedstawicielem ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, powoływany i odwoływany przez tego ministra;
4) nie więcej niż sześciu członków powoływanych i odwoływanych przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.
2. Członkiem Rady Instytutu może być osoba, która:
1) wyróżnia się wiedzą, doświadczeniem zawodowym lub autorytetem dającym rękojmię prawidłowej realizacji zadań Rady Instytutu;
2) nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe.
3. Kadencja członka Rady Instytutu trwa cztery lata. Nie można pełnić funkcji członka Rady Instytutu przez więcej niż dwie kolejno po sobie następujące pełne kadencje.
4. W przypadku upływu kadencji Rady Instytutu dotychczasowi członkowie pełnią swoje funkcje do czasu powołania członków do Rady Instytutu kolejnej kadencji.
Art. 12. 1. Członkostwo w Radzie Instytutu wygasa w przypadku:
1) śmierci;
2) złożenia rezygnacji;
3) skazania prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe.
2. Odwołanie członka Rady Instytutu przed upływem kadencji może nastąpić w przypadku:
1) nieuczestniczenia w pracach Rady Instytutu przez okres co najmniej sześciu miesięcy;
2) choroby uniemożliwiającej pełnienie funkcji członka Rady Instytutu stwierdzonej orzeczeniem lekarskim.
3. Odwołanie następuje z dniem określonym w akcie odwołania.
4. W przypadku wygaśnięcia członkostwa w Radzie Instytutu lub odwołania członka Rady Instytutu przed upływem kadencji właściwy organ, o którym mowa w art. 11 ust. 1, powołuje nowego członka Rady Instytutu na okres do końca kadencji pozostałych członków Rady Instytutu.
Art. 13. 1. Do zadań Rady Instytutu należy opiniowanie:
1) kierunków działalności Instytutu;
2) inicjatyw, opracowań i badań prowadzonych przez Instytut;
3) projektu rocznego planu działania Instytutu i projektu rocznego planu finansowego Instytutu;
4) projektu rocznego sprawozdania finansowego Instytutu;
5) projektu rocznego sprawozdania z działalności Instytutu;
6) projektów zmian w statucie Instytutu.
2. Rada Instytutu w celu wykonania swoich zadań może żądać niezbędnych informacji od Dyrektora Instytutu.
3. Rada Instytutu może przedstawiać Dyrektorowi Instytutu stanowiska, opinie lub wnioski we wszystkich sprawach dotyczących działalności Instytutu.
Art. 14. 1. Pracami Rady Instytutu kieruje przewodniczący wybierany spośród jej członków. Przewodniczącego wybiera i odwołuje Rada Instytutu w głosowaniu tajnym, zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy liczby członków Rady Instytutu.
2. Rada Instytutu danej kadencji wybiera przewodniczącego na pierwszym posiedzeniu.
Art. 15. 1. Przewodniczący Rady Instytutu zwołuje jej posiedzenie z własnej inicjatywy, na wniosek Dyrektora Instytutu lub co najmniej dwóch członków Rady Instytutu, w terminie dwóch tygodni od dnia otrzymania wniosku.
2. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania zwołuje pierwsze posiedzenie Rady Instytutu danej kadencji oraz wskazuje członka Rady Instytutu, który przewodniczy temu posiedzeniu.
3. W posiedzeniach Rady Instytutu mogą uczestniczyć, bez prawa głosu, Dyrektor Instytutu, zastępca Dyrektora Instytutu oraz osoby zaproszone przez przewodniczącego Rady Instytutu.
4. Członkowi Rady Instytutu przysługuje zwrot kosztów zakwaterowania i podróży w wysokości i na warunkach określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 775 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, w związku z udziałem w posiedzeniach Rady Instytutu.
Art. 16. Uchwały Rady Instytutu zapadają zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy liczby członków Rady Instytutu. W przypadku równej liczby głosów rozstrzyga głos przewodniczącego Rady Instytutu.
Art. 17. 1. Instytut prowadzi samodzielną gospodarkę finansową na zasadach określonych w niniejszej ustawie oraz w przepisach ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.
2. Przychodami Instytutu są następujące źródła:
1) dotacje podmiotowe z budżetu państwa przeznaczone na finansowanie bieżącej działalności Instytutu, w szczególności: wynagrodzeń i pochodnych, wyposażenia w niezbędne składniki majątkowe oraz wynajem nieruchomości;
2) dotacje celowe z budżetu państwa na finansowanie lub dofinansowanie działalności Instytutu, o której mowa w art. 3, w tym finansowanie lub dofinansowanie inwestycji;
3) przychody z działalności gospodarczej prowadzonej na zasadach określonych w art. 19;
4) środki finansowe pochodzenia zagranicznego, w szczególności środki finansowe z funduszy Unii Europejskiej lub z krajowych i międzynarodowych projektów i programów badawczych;
5) przychody ze sprzedaży albo z tytułu przekazania do odpłatnego używania rzeczowych składników majątkowych będących własnością Instytutu;
6) darowizny, spadki i zapisy;
7) odsetki od wolnych środków przekazanych w depozyt zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych;
8) przychody z innych tytułów.
Art. 18. 1. Podstawą gospodarki finansowej Instytutu jest roczny plan finansowy ustalany zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych na okres roku obrotowego. Rokiem obrotowym jest rok kalendarzowy.
2. Dyrektor Instytutu przygotowuje i, po zasięgnięciu opinii Rady Instytutu, przedstawia ministrowi właściwemu do spraw oświaty i wychowania do zatwierdzenia projekt rocznego planu finansowego Instytutu, z uwzględnieniem terminów określonych przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych dla przedłożenia materiałów do projektu ustawy budżetowej. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania zatwierdza roczny plan finansowy Instytutu w terminie 30 dni od dnia jego otrzymania.
3. Podstawę gospodarki finansowej Instytutu w okresie od dnia 1 stycznia do dnia wejścia w życie planu finansowego Instytutu stanowi projekt tego planu.
4. Roczny plan finansowy Instytutu obejmuje w szczególności:
1) przychody z prowadzonej działalności;
2) dotacje z budżetu państwa;
3) koszty, w tym:
a) wynagrodzenia i składki od nich naliczane,
b) płatności odsetkowe wynikające z zaciągniętych zobowiązań,
c) zakup towarów i usług;
4) środki na wydatki majątkowe;
5) środki przyznane innym podmiotom;
6) stan należności i zobowiązań na początek i koniec roku;
7) stan środków pieniężnych na początek i koniec roku.
5. Instytut prowadzi rachunkowość zgodnie z przepisami o rachunkowości.
6. Koszty działalności Instytutu, w tym wynagrodzenia pracowników, są pokrywane z jego przychodów.
Art. 19. 1. Instytut może prowadzić działalność gospodarczą wyodrębnioną pod względem finansowym i rachunkowym z działalności, o której mowa w art. 3, w zakresie zadań Instytutu, w szczególności przez działalność wydawniczą, szkoleniową i wynajem pomieszczeń.
2. Działalność gospodarcza, o której mowa w ust. 1, nie może być finansowana z dotacji podmiotowej i dotacji celowej z budżetu państwa.
3. Dochód z działalności gospodarczej, o której mowa w ust. 1, służy wyłącznie realizacji zadań Instytutu określonych w art. 3 ust. 2.
Art. 20. 1. Tworzy się następujące fundusze Instytutu:
1) fundusz statutowy;
2) fundusz rezerwowy;
3) fundusz stypendialny;
4) zakładowy fundusz świadczeń socjalnych;
5) inne fundusze, jeżeli obowiązek ich utworzenia wynika z odrębnych przepisów.
2. Fundusz statutowy Instytutu stanowi równowartość netto środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych oraz innych składników majątku, stanowiących wyposażenie Instytutu w dniu rozpoczęcia działalności.
3. Zysk netto Instytutu powiększa fundusz rezerwowy.
4. Stratę netto Instytutu pokrywa się z funduszu rezerwowego.
5. Fundusz stypendialny tworzy się ze środków z dotacji podmiotowej, o której mowa w art. 17 ust. 2 pkt 1, w kwocie nie wyższej niż 5% tej dotacji. Fundusz stypendialny może zostać powiększony o środki przekazane Instytutowi na podstawie odrębnych umów o finansowanie lub dofinansowanie stypendiów.
6. Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych tworzy się na zasadach określonych w ustawie z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.
Art. 21. 1. Instytut jest zwolniony z opłat z tytułu użytkowania wieczystego gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa lub własność jednostki samorządu terytorialnego, z wyjątkiem części tych gruntów wykorzystywanej wyłącznie do działalności, o której mowa w art. 19 ust. 1.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do użytkowania wieczystego gruntów wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa.
Art. 22. 1. Instytut może ustanawiać i finansować stypendia ze środków z funduszu stypendialnego, o którym mowa w art. 20 ust. 1 pkt 3, dla osób należących do Polonii, Polaków zamieszkałych za granicą oraz osób nieposiadających polskiego pochodzenia.
2. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje i wysokość stypendiów, o których mowa w ust. 1, szczegółowe warunki i tryb ich przyznawania oraz cofania, uwzględniając zaangażowanie kandydatów do stypendiów na rzecz podtrzymania polskiej tożsamości narodowej oraz więzi z Ojczyzną lub w naukę języka polskiego.
Art. 23. 1. Instytut może wspierać przedsięwzięcia na rzecz wspierania rozwoju języka polskiego za granicą w formie:
1) dotacji celowej na finansowanie lub dofinansowanie realizacji określonych zadań, które podlegają szczególnym zasadom rozliczania,
2) nieodpłatnego użyczenia nieruchomości zakupionych przez Instytut i przeznaczonych na realizację zadań Instytutu, o których mowa w art. 3 ust. 2
– zwanych dalej „wsparciem”.
2. Instytut udziela wsparcia, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, w drodze umowy dotacyjnej, a wsparcia, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, w drodze umowy użyczenia.
3. Podmiot otrzymujący wsparcie jest obowiązany wykorzystać wsparcie zgodnie z celem, na jaki je uzyskał i zgodnie z umową. Odsetki uzyskane od środków pochodzących z dotacji celowej są odprowadzane na rachunek dochodów budżetu państwa.
4. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określi, w drodze rozporządzenia, kryteria, warunki i tryb udzielania wsparcia oraz zakres informacji, jakie powinien zawierać wniosek o udzielenie wsparcia, uwzględniając efektywne i skuteczne wykorzystanie wsparcia oraz zapewnienie przejrzystości jego udzielania.
Art. 24. 1. Z wnioskiem o udzielenie wsparcia może wystąpić podmiot realizujący działania spójne z zadaniami Instytutu, o których mowa w art. 3 ust. 2, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub za granicą.
2. Instytut nie może udzielić wsparcia:
1) osobie fizycznej skazanej prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne lub umyślne przestępstwo skarbowe;
2) osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej niebędącej osobą prawną, w której osoba będąca członkiem jej organów zarządzających lub wspólnikiem została skazana prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne lub umyślne przestępstwo skarbowe;
3) podmiotowi, który:
a) posiada zaległości z tytułu należności publicznoprawnych lub
b) pozostaje pod zarządem komisarycznym, znajduje się w toku likwidacji, postępowania upadłościowego lub postępowania restrukturyzacyjnego, lub
c) w okresie trzech lat przed dniem złożenia wniosku o udzielenie wsparcia naruszył w sposób istotny umowę zawartą z Instytutem.
Art. 25. 1. Instytut kontroluje rozliczenia przychodów i kosztów przedsięwzięcia objętego wsparciem. Kontroli podlega również przebieg i sposób realizacji przedsięwzięcia oraz prawidłowość wykorzystania otrzymanego z Instytutu wsparcia.
2. W ramach kontroli, o której mowa w ust. 1, upoważnieni pracownicy Instytutu mogą badać dokumenty i inne nośniki informacji, które mają lub mogą mieć znaczenie dla oceny prawidłowości wykorzystania wsparcia oraz żądać udzielenia na piśmie informacji dotyczących wykonania przedsięwzięcia objętego wsparciem.
3. Po przeprowadzeniu kontroli, o której mowa w ust. 1, upoważnieni pracownicy Instytutu mogą formułować wnioski i zalecenia pokontrolne.
4. Instytut może odstąpić od umowy o wsparcie w przypadku wykorzystania wsparcia niezgodnie z przeznaczeniem lub nieterminowego bądź nienależytego wykonywania umowy o wsparcie, w tym zmniejszenia zakresu przedsięwzięcia objętego wsparciem stwierdzonego na podstawie wyników kontroli oraz oceny realizacji wniosków i zaleceń pokontrolnych.
Art. 26. W ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych w art. 21 w ust. 1 po pkt 39f dodaje się pkt 39g w brzmieniu:
„39g) stypendia, o których mowa w art. 22 ust. 1 ustawy o Instytucie Rozwoju Języka Polskiego im. Mikołaja Reja;”.
Art. 27. W ustawie z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 4 po pkt 61c dodaje się pkt 61d w brzmieniu:
„61d) Dyrektor Instytutu Rozwoju Języka Polskiego im. Mikołaja Reja i jego zastępca;”;
2) w art. 8 po pkt 57a dodaje się pkt 57b w brzmieniu:
„57b) pkt 61d – minister właściwy do spraw oświaty i wychowania;”.
Art. 28. Instytut tworzy się z dniem wejścia w życie ustawy.
Art. 29. 1. W latach 2033–2042 maksymalny limit wydatków budżetu państwa będących skutkiem finansowym realizacji zadań wynikających z ustawy wyniesie w:
1) 2033 r. – 14 925 000 zł;
2) 2034 r. – 60 000 000 zł;
3) 2035 r. – 60 000 000 zł;
4) 2036 r. – 60 000 000 zł;
5) 2037 r. – 60 000 000 zł;
6) 2038 r. – 60 000 000 zł;
7) 2039 r. – 60 000 000 zł;
8) 2040 r. – 60 000 000 zł;
9) 2041 r. – 60 000 000 zł;
10) 2042 r. – 60 000 000 zł.
2. Organem monitorującym wykorzystanie limitu wydatków, o których mowa w ust. 1, jest minister właściwy do spraw oświaty i wychowania.
3. W przypadku zagrożenia przekroczenia limitu wydatków, o których mowa w ust. 1, zostanie zastosowany mechanizm korygujący polegający na ograniczeniu wydatków związanych z kosztami funkcjonowania Instytutu, w szczególności w zakresie związanym z liczbą ustanawianych i finansowanych stypendiów, o których mowa w art. 22 ust. 1, oraz wysokości wsparcia udzielanego przez Instytut w danym roku.
4. Organem właściwym do wdrożenia mechanizmu korygującego, o którym mowa w ust. 3, jest minister właściwy do spraw oświaty i wychowania.
Art. 30. Właściwe organy, o których mowa w art. 11 ust. 1, powołują członków Rady Instytutu pierwszej kadencji w terminie miesiąca od dnia wejścia w życie ustawy.
Art. 31. Dyrektor Instytutu, w terminie 14 dni od dnia powołania, przygotuje i przedstawi ministrowi właściwemu do spraw oświaty i wychowania do zatwierdzenia projekt planu finansowego Instytutu na rok 2033. Do planu finansowego Instytutu na rok 2033 nie stosuje się przepisu art. 13 ust. 1 pkt 3 w zakresie zasięgnięcia opinii Rady Instytutu.
Art. 32. Dyrektor Instytutu, w terminie do dnia 30 stycznia 2034 r., przygotuje i przedstawi ministrowi właściwemu do spraw oświaty i wychowania do zatwierdzenia projekt planu finansowego Instytutu na rok 2034. Do planu finansowego Instytutu na rok 2034 nie stosuje się przepisu art. 13 ust. 1 pkt 3 w zakresie zasięgnięcia opinii Rady Instytutu.
Art. 33. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Uzasadnienie
Sprawozdawca: Maria Leniwa, Minister Edukacji i Nauki
Pani Marszałek,
Wysoka Izbo,
Projektowana ustawa przewiduje utworzenie Instytutu Rozwoju Języka Polskiego im. świętego Mikołaja Reja z siedzibą w Krakowie oraz określa cel i zadania Instytutu i zasady jego funkcjonowania. Celem działalności Instytutu będzie wspieranie rozwoju języka polskiego za granicą. Z uwagi na wieloaspektowy charakter działań Instytutu skierowanych do osób mieszkających na całym świecie oraz w celu optymalizacji działań Państwa Polskiego w tym zakresie, proponuje się utworzenie odrębnego podmiotu, będącego państwową osobą prawną, realizującego ustawowo określone zadania.
Ocenia się, że poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej żyje 18–20 milionów Polaków i osób polskiego pochodzenia. Jedna trzecia z tej grupy to Polacy urodzeni i wychowani w Polsce, pozostała część to osoby polskiego pochodzenia o różnym stopniu więzi z polskością. Polonia i Polacy za granicą plasują się na szóstym miejscu w świecie pod względem liczebności w stosunku do ludności kraju ojczystego.
Jednocześnie należy podkreślić zasadność upowszechniania języka polskiego, jako języka obcego wśród osób nieposiadających polskiego pochodzenia i rolę Państwa Polskiego w realizacji takiego działania. Znajomość języka polskiego wśród tej grupy osób sprzyja nie tylko bezpośredniemu zapoznawaniu się z szeroko pojętą polską kulturą i tradycją, a co za tym idzie sprzyja promocji Polski, ale również sprzyja realizacji przedsięwzięć, np. biznesowych, które przyczyniają się do rozwoju ekonomicznego kraju. O zainteresowaniu nauką języka polskiego, jako języka obcego świadczy m.in. liczba uczelni zagranicznych zgłaszających corocznie zainteresowanie skierowaniem przez Narodową Agencję Wymiany Akademickiej lektorów języka polskiego, jako języka obcego do pracy w tych uczelniach. Corocznie liczbę tych uczelni oszacować można na ponad 50.
Objęcie wsparciem tak dużej grupy osób wymaga utworzenia podmiotu, którego celem będzie koordynowanie i wzmacnianie dotychczasowych działań w zakresie kultywowania tradycji polskiej i wartości języka polskiego oraz promocji języka polskiego, jako języka ojczystego wśród Polonii i Polaków za granicą, a także języka polskiego, jako języka obcego wśród osób niebędących obywatelami polskimi i nieposiadających polskich korzeni.
Zadania na rzecz Polonii i Polaków za granicą są realizowane przez Ministerstwo Edukacji i Nauki we współpracy z Ministerstwem Spraw Zagranicznych, które odpowiada za politykę wobec Polonii i Polaków za granicą. Zadania te obejmują przede wszystkim podejmowanie działań służących kultywowaniu polskiej tradycji i wartości języka polskiego, jako języka ojczystego oraz budowaniu, podtrzymywaniu i rozwojowi więzi z Polską w celu mobilizacji potencjału intelektualnego, kulturalnego, ekonomicznego i politycznego Polonii i Polaków za granicą w interesie Rzeczypospolitej Polskiej, a także tworzenie i umacnianie polskiego środowiska wspierającego sprawy polskie. Działania realizowane przez Ministerstwo Edukacji i Nauki wobec Polonii i Polaków za granicą mają na celu w szczególności kształtowanie i podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej, w tym: nauczanie języka polskiego i w języku polskim.
Działania na rzecz nauczania języka polskiego, jako języka obcego są realizowane przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych oraz Instytuty Polskie. Utworzenie instytucji, której jednym z zadań będzie wspieranie upowszechniania języka polskiego, jako języka obcego, wzmocni i uzupełni dotychczasowe działania w tym obszarze i stworzy efekt synergii.
Zadania Instytutu wpisują się w powierzony Instytutowi cel nadrzędny, tj. wspieranie rozwoju języka polskiego za granicą. Zadania Instytutu mają na celu zapewnienie wszechstronnego wsparcia Polonii oraz Polaków za granicą w podtrzymywaniu ich tożsamości narodowej oraz więzi z Ojczyzną, a także wsparcia osób nieposiadających polskiego pochodzenia, zainteresowanych nauką języka polskiego, jako języka obcego.
Zadania Instytutu są spójne z działaniami ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania dotyczącymi organizacji kształcenia dzieci obywateli polskich czasowo przebywających za granicą oraz wspomagania wśród Polonii i Polaków zamieszkałych za granicą oraz dzieci pracowników migrujących, nauczania języka polskiego, historii, geografii, kultury polskiej oraz innych przedmiotów nauczanych w języku polskim, w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw lub nauczanych w innych formach przez organizacje społeczne zarejestrowane za granicą. Z uwagi na zaangażowanie ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania w działania na rzecz nauczania języka polskiego i w języku polskim za granicą wśród Polonii i Polaków oraz biorąc pod uwagę cel działalności Instytutu, tj. wspieranie rozwoju języka polskiego za granicą, zasadne jest powierzenie ministrowi właściwemu do spraw oświaty i wychowania nadzoru nad działalnością Instytutu.
Finansowanie działalności Instytutu w 2033 r. pokryte zostanie ze środków finansowych z części 83 – Rezerwy celowe, w poz. 75 „Środki na nauczanie języka polskiego w Niemczech”. Z tego względu w 2033 r. powyższe wsparcie skierowane zostanie do Polaków i Polonii w Republice Federalnej Niemiec. Natomiast od roku 2034, wsparcie to kierowane będzie systemowo do Polonii i Polaków na świecie oraz osób nieposiadających polskiego pochodzenia.
Ustawa będzie miała wpływ na wzmacnianie więzi między Polonią i Polakami za granicą a Polską oraz promocję Polski. Przedmiot regulacji nie jest objęty zakresem prawa Unii Europejskiej. Projekt ustawy nie wpłynie negatywnie na sytuację rodzin z dziećmi.
Dziękuję.
