Przechodzimy do debaty nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zapraszam do zabrania głosu minister Aleksandrę Korczak.
Ustawa
o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
Art. 1. W ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 115 po ust. 3 dodaje się ust. 3a w brzmieniu:
„3a. Ustalenie prawa do zasiłku pogrzebowego oraz jego wysokości nie wymaga wydania decyzji, z wyjątkiem przypadków, o których mowa w art. 78 ust. 3 oraz art. 79 ust. 1. Przepis art. 114 stosuje się odpowiednio.”;
2) w art. 116 po ust. 3 dodaje się ust. 3a w brzmieniu:
„3a. Wniosek w sprawie przyznania zasiłku pogrzebowego zgłasza się do organu rentowego bezpośrednio lub za pośrednictwem zakładu pogrzebowego.”;
3) w art. 118:
a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji, z uwzględnieniem ust. 1a–
3 oraz art. 120.”,
b) po ust. 1a dodaje się ust. 1b w brzmieniu:
„1b. W przypadku gdy ustalenie prawa do zasiłku pogrzebowego oraz jego wysokości wymaga wydania decyzji, decyzja ta jest wydawana w ciągu 14 dni od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji.”,
c) ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. Jeżeli w wyniku decyzji zostało ustalone prawo do świadczenia oraz jego wysokość, organ rentowy dokonuje wypłaty świadczenia w terminie określonym w ust. 1, a w przypadku zasiłku pogrzebowego w terminie określonym w ust. 1b.”;
4) w art. 129 po ust. 2 dodaje się ust. 2a w brzmieniu:
„2a. W przypadku gdy ustalenie prawa do zasiłku pogrzebowego oraz jego wysokości nie wymaga wydania decyzji, zasiłek ten wypłaca się w ciągu 14 dni od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do ustalenia prawa do zasiłku.”;
5) w art. 130:
a) w ust. 2 wyrazy „z uwzględnieniem ust. 3” zastępuje się wyrazami „z uwzględnieniem ust. 2c i 3”,
b) po ust. 2b dodaje się ust. 2c w brzmieniu:
„2c. Zasiłek pogrzebowy można wypłacić w całości lub w części upoważnionemu przez osobę uprawnioną zakładowi pogrzebowemu, o którym mowa w art. 116 ust. 3a, w formie bezgotówkowej na wskazany w upoważnieniu rachunek płatniczy tego zakładu pogrzebowego prowadzony w kraju lub wydany w kraju zakładowi pogrzebowemu instrument płatniczy w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych.”;
6) w art. 138 po ust. 3 dodaje się ust. 3a w brzmieniu:
„3a. Za nienależnie pobrane świadczenia w rozumieniu ust. 1 uważa się również zasiłek pogrzebowy wypłacony z przyczyn niezależnych od organu rentowego osobie nieuprawnionej.”;
7) w art. 144 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Od osób nieuprawnionych do pobierania świadczeń określonych w ustawie kwoty nienależnie pobranych świadczeń, o których mowa w:
1) art. 138 ust. 2 i 3, ustalone prawomocną decyzją organu rentowego,
2) art. 138 ust. 3a
– podlegają potrąceniu z innych świadczeń wypłacanych przez Zakład, a jeżeli prawo do świadczeń nie istnieje, zostało zawieszone bądź dokonanie potrącenia ze świadczenia nie jest możliwe – ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji lub egzekucji sądowej.”.
Art. 2. Do postępowań w sprawie zasiłku pogrzebowego wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe.
Art. 3. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Aleksandra Korczak:
Pani Marszałek!
Wysoka Izbo!
W obowiązującym stanie prawnym ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie zawiera szczególnych regulacji odnoszących się do wydawania decyzji w sprawie zasiłku pogrzebowego oraz zasad wypłaty tego zasiłku. Konieczne jest zatem uregulowanie tej kwestii na poziomie ustawy. Brak jest również regulacji dotyczących pośrednictwa zakładów pogrzebowych przy składaniu wniosków o zasiłek pogrzebowy. Z praktyki przyjętej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych wynika, że zakłady pogrzebowe występują w imieniu swoich klientów, na podstawie udzielonego przez nich upoważnienia, do ZUS w sprawie wypłaty zasiłku pogrzebowego zakładowi pogrzebowemu za udzielone usługi. ZUS przyjął ten tryb wyjątkowo, tylko w odniesieniu do wniosków składanych przez członków rodziny. Konieczne jest zatem uregulowanie tej kwestii w ustawie emerytalnej.
Na podstawie art. 118 ust. 1 ustawy emerytalnej termin na wypłatę zasiłku pogrzebowego wynosi 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do stwierdzenia uprawnień do zasiłku. Z uwagi na to, że zasiłek pogrzebowy wypłacany jest w szczególnych okolicznościach, z powodu śmierci osoby bliskiej, a organizacja pochówku łączy się z koniecznością pokrycia jego kosztów, należy wprowadzić krótszy termin na wypłatę tego świadczenia. Brak jest możliwości osiągnięcia celu projektu za pomocą innych środków niż przyjęcie projektowanej ustawy.
Zgodnie z projektowanymi rozwiązaniami co do zasady ustalenie prawa do zasiłku pogrzebowego oraz jego wysokości nie będzie wymagało wydania decyzji. Przyjęto również wyjątki, gdy taka decyzja będzie wydawana – w razie poniesienia kosztów pogrzebu przez:
- więcej niż jedną osobę lub podmiot (pracodawca, dom pomocy społecznej, gmina, powiat, osoba prawna kościoła lub związku wyznaniowego), tj. gdy zasiłek pogrzebowy ulega podziałowi między te osoby lub podmioty – proporcjonalnie do poniesionych kosztów pogrzebu,
-inną osobę niż członek rodziny, pracodawcę, dom pomocy społecznej, gminę, powiat, osobę prawną kościoła lub związku wyznaniowego, tj. gdy zasiłek pogrzebowy przysługuje w wysokości udokumentowanych kosztów pogrzebu (nie wyższej niż określona w art. 80 ustawy emerytalnej).
Ustalenie prawa do zasiłku pogrzebowego nie będzie zatem wymagało wydania przez ZUS decyzji, jeżeli zasiłek pogrzebowy przysługuje w kwocie 4000 zł niezależnie od kwoty poniesionych kosztów pogrzebu, tj. gdy koszty te poniosła jedna osoba – członek rodziny zmarłego. Natomiast, jeżeli koszty pogrzebu poniosła osoba obca dla zmarłego lub inny podmiot albo zasiłek pogrzebowy przysługuje proporcjonalnie do poniesionych kosztów pogrzebu (a nie w kwocie zryczałtowanej), ZUS będzie wydawał decyzję ustalającą prawo do zasiłku pogrzebowego. Do przypadków wypłat zasiłku pogrzebowego bez wydawania decyzji odpowiednie zastosowanie będzie miał art. 114 ustawy emerytalnej dotyczący ponownego ustalania prawa do świadczeń lub ich wysokości.
W związku z tym, że dopuszczono możliwość wypłaty zasiłku pogrzebowego bez konieczności wydawania decyzji w tej sprawie proponuje się, aby za nienależnie pobrane świadczenie uważać również zasiłek pogrzebowy wypłacony z przyczyn niezależnych od organu rentowego osobie nieuprawnionej. Jest to brzmienie analogiczne do zawartego w ust. 3 ustawy emerytalnej, zgodnie z którym świadczeniem nienależnie pobranym jest świadczenie wypłacone z przyczyn niezależnych od organu rentowego osobie innej niż wskazana w decyzji tego organu.
W projekcie wprost wskazano, że wniosek w sprawie przyznania zasiłku pogrzebowego zgłasza się do organu rentowego bezpośrednio lub za pośrednictwem zakładu pogrzebowego. Dzięki temu nastąpi uregulowanie trybu pośrednictwa zakładów pogrzebowych we wnioskowaniu o zasiłek pogrzebowy. Rozwiązanie to wpisuje się w model składania wniosków o świadczenia emerytalno-rentowe. W ustawie emerytalnej przyjęto bowiem, że wnioski w sprawie przyznania świadczeń zgłasza się w organie rentowym bezpośrednio lub za pośrednictwem płatnika składek. Proponowany tryb będzie dotyczył wszystkich wniosków o zasiłek pogrzebowy, w tym także wniosków składanych przez inne osoby niż członkowie rodziny. Natomiast upoważnienie udzielane przez świadczeniobiorcę zakładowi pogrzebowemu obejmować będzie, tak jak obecnie, prawo do złożenia w imieniu świadczeniobiorcy wniosku o zasiłek wraz z dokumentami oraz do wypłaty zasiłku pogrzebowego na rachunek bankowy tego zakładu. W związku z tym zawarto regulację, zgodnie z którą wypłata zasiłku pogrzebowego w całości lub w części, będzie mogła nastąpić na konto bankowe zakładu pogrzebowego wskazane w upoważnieniu. Natomiast szczegółowe zasady określające tryb składania wniosków o zasiłek pogrzebowy, dane jakie powinien zawierać wniosek oraz załączniki i oświadczenia składane z tym wnioskiem zostaną określone w projekcie rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe.
W kwestii terminu na wypłatę zasiłku pogrzebowego, proponuje się wprowadzenie zasady gwarantującej wydanie decyzji w sprawie prawa do zasiłku pogrzebowego w ciągu 14 dni od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji – w przypadku gdy wydanie takiej decyzji jest wymagane. Jeżeli w wyniku decyzji zostanie ustalone prawo do zasiłku pogrzebowego oraz jego wysokość, ZUS wypłaci zasiłek również w ciągu 14 dni od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji. Natomiast w przypadku gdy ustalenie prawa do zasiłku pogrzebowego oraz jego wysokości nie wymaga wydania decyzji, zasiłek będzie wypłacony w ciągu 14 dni od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do ustalenia prawa do zasiłku. Jest to zatem zmiana korzystna dla osób uprawnionych do zasiłku pogrzebowego.
Wprowadzane zmiany nie powodują wzrostu wydatków z budżetu państwa. Przedmiot regulacji zawartej w projekcie nie jest objęty zakresem prawa Unii Europejskiej. Nie wpłynie negatywnie na sytuację rodzin z dziećmi.
Dziękuję.
OG: 48H
