Sprawa Kp 1/26

Prezes: Artur Ławniczak
Administrator
Administrator
Posty: 21831
Rejestracja: 19 kwie 2015, 13:04

Sprawa Kp 1/26

Postautor: Administrator » 22 maja 2018, 12:50

Podmiot inicjujący postępowanie: Królowa-regentka Maria
Miejsce: duża sala rozpraw Trybunału Konstytucyjnego
Data: 22 grudnia 2026 roku. godz.: 9.00

Trybunał Konstytucyjny rozpoznaje wniosek królowej-regentki Marii o stwierdzenie zgodności z Konstytucją ustawy z dnia 31 sierpnia 2026 roku o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy.
Na podstawie art. 120 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej Regentka wniosła o zbadanie zgodności z Konstytucją ustawy z dnia 31 sierpnia 2026 roku o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy. Ustawie tej zarzuca niezgodność z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Uzasadnienie:
W dniu 27 października 2026 Marszałek Sejmu na mocy art. 120 ust. 1 przedstawił mi do podpisu ustawę z dnia 31 sierpnia 2026 roku o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy. Art. 3 ustawy ustalał termin wejścia w życie ustawy na 1 października 2026 roku. Regulacje prawne mogą mieć zastosowanie tylko do sytuacji trwających po dacie wejścia w życie tych regulacji, czyli prawo działa jedynie na przyszłość. Ustawa nie ma mocy wstecznej, chyba że to wynika z jej brzmienia lub celu. Jednak ani w debacie nad aktem prawnym, ani w uzasadnieniu nie została przedstawiona zasadność złamania zasady lex retro non agit.
Zgodnie z art. 2 ustawy pracownicy wykonujący czynności kontrolne zatrudnieni w Państwowej Inspekcji Pracy w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie ustawy składają oświadczenie o prowadzeniu albo nieprowadzeniu przez osobę najbliższą w rozumieniu art. 115 § 11 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. z 2017 r. poz. 2204) działalności gospodarczej, której przedmiot pokrywa się z przedmiotem kontroli prowadzonej przez tego pracownika. Spełnienie wymogu ustawowego byłoby niemożliwe- prace nad aktem prawnym skończyły się w listopadzie, czyli miesiąc po proponowanym wejściu w życie ustawy.
Zasada niedziałania prawa wstecz, chociaż nie została wprost wyrażona w Konstytucji, stanowi w państwie podstawową zasadę porządku prawnego, opartego na założeniu, że "każdy przepis normuje przyszłość, nie zaś przeszłość". Dopuszczalne jest, na zasadzie wyjątku znajdującego uzasadnienie konstytucyjne, działanie wsteczne jedynie korzystnych dla obywateli modyfikacji prawa (orzeczenie TK z 20 grudnia 1994 r., K. 8/94). W wyjątkowych okolicznościach dopuszcza się pewne odstępstwa od zasady lex retro non agit, jeżeli przemawia za tym konieczność realizacji innej zasady konstytucyjnej, a jednocześnie realizacja jej nie jest możliwa bez dopuszczenia wstecznego działania prawa. W opinii ... nie przemawia za tym konieczność realizacji innej zasady konstytucyjnej, a modyfikacja prawa nie jest korzystna dla obywateli- nakłada na nich nowy obowiązek niemożliwy do zrealizowania właśnie ze względu na retroaktywność aktu prawnego. Naruszenie zasady niedziałania prawa wstecz prowadzi natomiast do naruszenia innych zasad znajdujących odzwierciedlenie w przepisach Konstytucji: zasady zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa i zasady ochrony praw nabytych.


Ustawa
z dnia 31 sierpnia 2026 roku
o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy

Art. 1.
W ustawie z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. z 2017 r. poz. 786, 962 oraz z 2018 r. poz. 305), po art. 44 dodaje się art. 44a w brzmieniu :
"Art. 44a.
1. Pracownik wykonujący czynności kontrolne składa pisemne oświadczenie o prowadzeniu albo nieprowadzeniu przez osobę najbliższą w rozumieniu art. 115 § 11 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. z 2017 r. poz. 2204) działalności gospodarczej, której przedmiot pokrywa się z przedmiotem kontroli prowadzonej przez tego pracownika.
2. Oświadczenie, o którym mowa w ust. 1, składa się w terminie 30 dni od dnia zatrudnienia pracownika na stanowisku, o którym mowa w art. 38 ust. 2.
3. Pracownik wykonujący czynności kontrolne dokonuje aktualizacji oświadczenia, o którym mowa w ust. 1, w terminie 30 dni od dnia zaistnienia przyczyny zaktualizowania oświadczenia.
4. Główny Inspektor Pracy określi, w drodze zarządzenia, wzór oświadczenia, o którym mowa w ust. 1.”.

Art. 2.
W terminie 30 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy pracownicy wykonujący czynności kontrolne zatrudnieni w Państwowej Inspekcji Pracy w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy, składają oświadczenie, o którym mowa w art. 44a ust. 1 ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.

Art. 3.
Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 października 2026 r.


Trybunał Konstytucyjny rozpoznaje sprawę w pełnym składzie. Rozprawie przewodniczy prezes TK Michał Królikowski, a sędzią-sprawozdawcą jest sędzia TK Marek Chmaj.

Na sali obecni także Prokurator Generalny Krzysztof Karsznicki i reprezentant sejmu Adam Bodnar.

Administrator
Administrator
Posty: 21831
Rejestracja: 19 kwie 2015, 13:04

Re: Sprawa Kp 1/26

Postautor: Administrator » 22 maja 2018, 20:49

Michał Królikowski
Proszę przedstawiciela Sejmu, posła Adama Bodnara, o ustosunkowanie się do sprawy.

Awatar użytkownika
Szamir DeLeon
Posty: 3831
Rejestracja: 23 lip 2017, 20:37

Re: Sprawa Kp 1/26

Postautor: Szamir DeLeon » 31 maja 2018, 14:30

Adam Bodnar:
Panie Prezesie!
Wysoki Trybunale!

Wniosek królowej, regentki Marii dotyczący ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy jest zasadny. Po wejściu w życie nowelizacji pracownicy wykonujący czynności kontrolne będą mieli obowiązek złożenia pisemnego oświadczenia o prowadzeniu albo nieprowadzeniu przez osobę najbliższą w rozumieniu art. 115 § 11 Kodeksu karnego działalności gospodarczej, której przedmiot pokrywa się z przedmiotem kontroli prowadzonej przez tego pracownika. Oświadczenia składać będą wszyscy nowo zatrudniani na wymienionych wyżej stanowiskach w terminie 30 dni od dnia nawiązania stosunku pracy. Jednak co ważniejsze dla sprawy, już pracujący w PIP, będą musieli je złożyć w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie nowelizacji. Wykonanie tego obowiązku byłoby niemożliwe.
Oceniając tę nowelizację i jej znaczenie dla niniejszego postępowania wypada zauważyć, że nie podjęto prac nad projektem w Senacie. Tam być może byłaby przyjęta odpowiednia poprawka. Sugeruje się również, aby w przyszłości ustawy w przepisie regulującym wejście w życie aktu nie podawały konkretnej daty o ile jest to możliwe. W uzasadnieniu do projektu sugerowało się, aby ustawa weszła w życie 1 października- po zakończeniu tradycyjnego okresu urlopowego.
Jako przedstawiciel Sejmu przychylam się do wniosku królowej, regentki Marii.

Dziękuję

Administrator
Administrator
Posty: 21831
Rejestracja: 19 kwie 2015, 13:04

Re: Sprawa Kp 1/26

Postautor: Administrator » 07 cze 2018, 16:03

Królikowski
Wznawiam obrady. Proszę sędziego-sprawozdawcę o odczytanie sentencji wyroku i uzasadnienia.
Chmaj czyta
WYROK 
z dnia 5 lutego 2027 r. 
Sygn. akt Kp 1/26


W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej 

Trybunał Konstytucyjny w składzie: 

Michał Królikowski – przewodniczący
Andrzej Sokala
Marcin Matczak
Monika Żabicka-Kłopotek
Karol Kiczka
Anna Łabno
Kazimierz Michał Ujazdowski
Krzysztof Ślebzak
Jerzy Pisuliński
Krzysztof Wojtyczek
Ryszard Kalisz
Marek Chmaj - sprawozdawca
Sabina Grabowska
Anna Surówka-Pasek
Anna Musiała

po rozpoznaniu, z udziałem wnioskodawcy oraz Sejmu i Prokuratora Generalnego, 
na rozprawie w dniach 22 grudnia 2026 i 5 lutego 2027 r., wniosku Królowej-Regentki Marii  o zbadanie zgodności ustawy z dnia 31 sierpnia 2026 roku o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy z art. 2 Konstytucji.


o r z e k a: 


Ustawa z dnia 31 sierpnia 2026 roku o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy jest
niezgodna 
z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

Orzeczenie zapadło jednomyślnie.

Uzasadnienie:
We wniosku Królowa-Regentka (zwana dalej Wnioskodawcą) wniosła o zbadanie zgodności z Konstytucją ustawy z dnia 31 sierpnia 2026 roku o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy. Ustawie tej zarzuciła niezgodność z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Jej zdaniem określenie terminu wejścia w życie ustawy na dzień przypadający przed dniem przedstawienia jej do podpisu Wnioskodawcy narusza zasadę niedziałania prawa wstecz, wynikającą art. 2 Konstytucji.

Zaskarżona ustawa została uchwalona przez Sejm 31 sierpnia 2026 roku. Senat nie podjął uchwały w jej sprawie w określonym w art. 119 ust. 2 Konstytucji terminie 30 dni. W tej sytuacji zastosowanie miał art. 119 ust. 2 zd. 2 Konstytucji – "ustawę uznaje się za uchwaloną w brzemieniu przyjętym przez Sejm". Na podstawie art. 120 ust. 1 Konstytucji Marszałek Sejmu 27 października 2026 roku przekazał ustawę do podpisu Wnioskodawcy.
Art. 3 zaskarżonej ustawy określa termin jej wejścia w życie na dzień 1 października 2026 roku. Ustawa została, po zakończeniu procesu legislacyjnego przekazana do podpisu Wnioskodawcy w dniu 27 października, a więc już po tym terminie. Zdaniem Wnioskodawcy ustawa narusza w związku z tym art. 2 Konstytucji. Zdaniem Wnioskodawcy ustawa łamie narusza zatem zasadę demokratycznego państwa prawa. Jako naruszający Konstytucję wskazał w szczególności art. 3 ustawy, określający termin jej wejścia w życie. Wniosek dotyczy jednak ustawy w całości i w takim zakresie Trybunał zbadał niezgodność jej przepisów z art. 2 Konstytucji. Z tego też powodu nie ma konieczności osobnego badania niezgodności poszczególnych przepisów i badania, czy są one nierozerwalnie związane z pozostałą częścią ustawy.

Przedstawiciel Sejmu zgodził się w tezami przedstawionymi we wniosku.

Zasadę demokratycznego państwa prawnego uznaje się w doktrynie za praktycznie najważniejszą z konstytucyjnych zasad naczelnych. Za jej elementy uznaje takie inne zasady jak prawo do życia, prawo do prywatności, prawo do sądu, a także, kluczowe w rozpatrywanej sprawie, zasady prawidłowej legislacji (szerzej omówione w orzeczeniu TK: K 26/97).
W formalnym aspekcie zasada "państwa prawa" oznacza, że prawo powinno być przestrzegane przez wszystkich, w tym szczególnie przez organy państwowe. W kierunku obywateli działa ona w myśl łacińskiej paremii "Nullum crimen sine lege" – nie ma przestępstwa bez ustawy. Wynika stąd, że obywatele mają prawo do wszystkiego, co nie jest zabronione. Już na tej podstawie można by było przyjąć o niekonstytucyjności zaskarżonej ustawy. Art. 1 zaskarżonej ustawy dodał do ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy art. 44a, wprowadzający wymóg  składania przez Pracownika Państwowej Inspekcji Pracy pisemnego oświadczenienia "o prowadzeniu albo nieprowadzeniu przez osobę najbliższą w rozumieniu art. 115 § 11 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny działalności gospodarczej, której przedmiot pokrywa się z przedmiotem kontroli prowadzonej przez tego pracownika." Art. 2 ustawy wprowadza natomiast termin 30 dni, od dnia wejścia w życie ustawy, na złożenie tego oświadczenia. Art. 3 określił termin wejścia w życie ustawy na 1 października 2026 roku. Ostateczny termin wykonania tego obowiązku mijałby zatem 31 października 2026 roku. Z obiektywnych względów wykonanie tego obowiązku nie będzie możliwe – ustawa nie została jeszcze podpisana, a wskazane terminy już minęły. Choć ustawa nie wprowadza bezpośredniej sankcji karnej za niewykonanie obowiązku wynikającego z art. 2, ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy pozwala na wprowadzenie sankcji wobec takiego pracownika. Jak stanowi art. 64 ust. 3 wskazanej ustawy, ". Stosunek pracy z pracownikiem mianowanym wykonującym czynności kontrolne może zostać rozwiązany bez wypowiedzenia z jego winy w razie ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych albo prawomocnego skazania za przestępstwo umyślne." Ponadto pracownik taki mógłby ponieść szereg konsekwencji wskazanych w rozdziale 6 wskazanej ustawy. Pracownik poniósłby konsekwencję czynnności (a raczej braku jej dokonania) nie będącej nakazaną w momencie, kiedy powinna wykonana.

Inaczej należy ją rozumieć w kontekście organów państwowych – te mogą działać tylko na podstawie prawa, co wyraża art. 7 Konstytucji: "Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa." Ich kompetencje muszą być wyraźnie wskazane – nie należy ich domniemywać.
W aspekcie materialnym zasada demokratycznego państwa prawnego jest interpretowana w ten sposób, że aby wydobyć prawdziwy sens prawa nie można ograniczać się jedynie wprost do jego brzmienia, ale również, a może przede wszystkim do wyrażanych przez nie wartości (B. Banaszak; "Prawo konstytucyjne", wyd. 5, str. 180). Coś, co nie jest w Konstytucji bezpośrednio zakazane, nie musi być wcale zgodne z jej przesłaniem. W tym aspekcie znalazła ona szczególne zastosowanie przed uchwaleniem konstytucji z 1997 roku. We wcześniejszych przepisach konstytucyjnych nie było bowiem zawartych wielu zasad wyartykułowanych obecnej ustawie zasadniczej. W swoim orzecznictwie Trybunał Konstytucyjny wywodził je wówczas właśnie z tej klauzuli. Były to przede wszystkim zasady dotyczące praw i wolności jednostki, jak prawo do życia, sądu czy prywatności. Dziś, gdy są one zawarte bezpośrednio w przepisach Konstytucji, zasada demokratycznego państwa prawnego pełni, jak wskazał Trybunał w wyroku z 9 czerwca 1998 roku (K 28/97), przede wszystkim rolę wskazówki przy interpretacji dalszych przepisów konstytucji.
Obecnie z zasady demokratycznego państwa prawa wywodzi się bezpośrednio zasady dotyczące działania władzy publicznej. Oznacza to po pierwsze nieodzowność zastosowania w procesie ustawodawczym zasad prawidłowej legislacji. Wynikają one z konieczności zapewnienia ochrony zaufania obywateli do państwa, tzw. bezpieczeństwa prawnego. Do najważniejszych spośród nich należą zasady nie działania prawa wstecz jak i konieczności zastosowania odpowiedniego okresu vacatio legis.
W przypadku zaskarżonej ustawy nie budzi wątpliwości złamanie zasady zakazu retroakcji. Ustawa nie została jeszcze podpisana i ogłoszona w Dzienniku Ustaw, natomiast termin jej wejścia w życie minął 1 października 2026 roku. Co więcej, jej wejście w życie powodowało powstanie określonych obowiązków po stronie pracowników Państwowej Inspekcji Pracy, których wykonanie, jak już wcześniej uzasadniono, nie było możliwe.
W dotychczasowym orzecznictwie Trybunał wielokrotnie odnosił się do zasady niedziałania prawa wstecz. W tym miejscu należy jednak, dla pełnego uzasadnienia wyroku, wskazać na kilka kluczowych wyroków.
Trybunał Konstytucyjny odniósł się do zasady nie działania prawa wstecz, jeszcze pod rządami konstytucji z 1952 roku, już w swoim pierwszym orzeczeniu z 28 maja 1986 roku w sprawie U 1/86. Uznał wówczas m. in., że ustawy nie mogą dotyczyć czynów, które zostały popełnione przed ich wejściem w życie. Dotyczy to również wprowadzenia fikcji prawnych obowiązywania ustawy przed jej wejściem w życie (sprawa U 5/86). Należy podkreślić, że był to okres, kiedy zasada demokratycznego państwa prawnego nie była bezpośrednio zawarta w Konstytucji (została do niej wprowadzona dopiero tzw. "nowelą grudniową" w 1989 roku), Trybunał orzekł wówczas na podstawie innych przepisów Konstytucji PRL.
Z czasem pojawiła się konieczność przyjęcia pewnych wyjątków od tej zasady. W orzeczeniu z dnia 31 stycznia 2001 r. (sygn. P 4/99) Trybunał wskazał, że są to sytuacje, gdy zastosowanie retroakcji jest "konieczne dla realizacji wartości konstytucyjnej ważniejszej od wartości chronionej zakazem retroakcji", nie są to przepisy prawa karnego ani dotyczące danin, mają rangę ustawową, dotyczą nowej problematyki (nie poruszanej we wcześniejszych przepisach). Uchwalając zaskarżoną ustawę, jak zauważył Wnioskodawca, ustawodawca nie wskazał na żadną z tych sytuacji, jako uzasadnienie dla odejścia od przestrzegania tej zasady.
TK stwierdził również, że zasada ta ma zastosowanie tylko w sytuacji ograniczenia praw adresatów normy lub zwiększenia ich zobowiązań (Wyrok z 27 lutego 2002 r., K 47/00). Jak uzasadniono już powyżej, w zaskarżonej ustawie wprowadzono nowy obowiązek wobec adresatów tej normy (art. 2 zaskarżonej ustawy)
Trybunał wskazał, że zasada zakazu retroakcji ma na celu przede wszystkim zagwarantowanie zaufania, że zajmując się swoimi sprawami nie narażamy się na skutki, których nie jesteśmy w stanie przewidzieć (Wyrok z 24 maja 1994 r., K 1/94). W istocie, pracownicy Państwowej Inspekcji Pracy wykonując swoje obowiązki służbowe, po wejściu w życie ustawy zostaliby narażeni na odpowiedzialność dyscyplinarną z tytułu niewykonania obowiązków, których obiektywnie nie mogli wykonać.

Z powyższych powodów Trybunał orzekł jak w sentencji.


Wróć do „Trybunał Konstytucyjny”

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 1 gość

cron