Miejsce: mała sala rozpraw Trybunału Konstytucyjnego
Data: 18 września 2028 roku. godz.: 9.00
Trybunał Konstytucyjny rozpoznaje wniosek grupy posłów na Sejm RP o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją ustawy z dnia 30 kwietnia 2028 roku o związkach partnerskich. Ustawie tej zarzuca niezgodność z art. 17 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
W N I O S E K
Na podstawie art. 192 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 16 sierpnia 2017 r.
wnoszę o stwierdzenie niezgodności:
ustawy z dnia 30 kwietnia 2028 r. - O związkach partnerskich w całości w związku z art. 17 Konstytucji
UZASADNIENIE
W myśl art. 17 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, rodzina, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej. Ustawa o związkach partnerskich z dnia 30 kwietnia 2028 roku wyraźnie koliduje z tym zapisem oraz w naszej opinii jest sprzeczna z Konstytucją.
Warto nadmienić, iż kilkanaście lat temu, polska lewica oraz Platforma Obywatelska złożyli bardzo podobne projekty do tego, który obecnie wszedł w życie. Sąd Najwyższy w swoich opiniach: znak BSA I - 021 - 227 - 228/12, BSA I - 021 - 123 - 124/12 oraz BSA I - 021 - 345/12 w sposób jednoznacznie negatywny wyraził się o niektórych zapisach ustawy, bliźniaczych do tych, które zawiera ustawa z dnia 30 kwietnia 2028 roku.
Po pierwsze, należy zauważyć, że związek partnerski jest wyposażony w liczne podobieństwa do związku małżeńskiego. Widać to chociażby w art. 3 ust. 1, który określa moment zawarcia związku, niemalże identyczny jak podczas zawierania związku małżeńskiego. Sąd Najwyższy jednoznacznie stwierdził, iż ten zapis jest sprzeczny z art. 18 KRP (obecnie: art. 17 KRP). Patrząc na ustawę jako całość, można odnieść wrażenie, że upodabnia ona związki partnerskie do instytucji małżeństwa, różnic jest niewiele. Potwierdza to więc tezę, że związki partnerskie mają być alternatywą, a jednocześnie zagrożeniem dla instytucji małżeństwa, prawnie chronionego przez Konstytucję.
Po drugie, Sąd Najwyższy określił w swojej opinii normatywny model małżeństwa i rodziny jako "tradycyjny", w którym nie ma miejsca dla instytucji o skutkach podobnych, bądź identycznych do małżeństwa, ani instytucji równoległej do małżeństwa dla osób tej samej płci. Przytoczona opinia jasno wskazuje, że rozwiązania, przewidywane przez ustawę są sprzeczne z Konstytucją. Można wywnioskować również, że nowe uregulowanie prawne wprowadza rozwiązanie paralelne wobec małżeństwa, którego Konstytucja nie przewiduje, a wręcz jasno określa preferowany model związków. Nie bez uwagi powinien pozostać fakt, iż art. 17 znajduje się w rozdziale I KRP, zatytułowanym "Rzeczpospolita", co wskazuje na jego fundamentalizm i określenie głównych zasad porządku prawnego.
Po trzecie, w swojej opinii Sąd Najwyższy stwierdza: Art. 18 Konstytucji (obecnie: art. 17 Konstytucji) , który wymienia jako przedmiot ochrony małżeństwo, rodzinę, macierzyństwo, rodzicielstwo, zawiera wskazówkę dla tworzonego przez ustawodawstwo zwykłe normatywnego modelu małżeństwa i rodziny. Preferowane konstytucyjnie jest tworzenie rodziny przez małżeństwo (...). Preferencji tej nie gwarantuje, a wręcz neguje ją ustawa o związkach partnerskich.
Jak zostało wskazane w niniejszym uzasadnieniu, ustawodawca konstytucyjny nie bez przyczyny zamieścił zapis o małżeństwie jako związku mężczyzny i kobiety, który powinien być traktowany jako wskazówka dla ustawodawstwa zwykłego, przede wszystkim ze względu na hierarchię aktów normatywnych, która umieszcza Konstytucję na szczycie tejże. Zawieranie związku partnerskiego, którego skutki oraz moment zawarcia są bardzo podobne do tych, które określają instytucję małżeństwa, można odczytać jako alternatywę i zagrożenie dla związku małżeńskiego właśnie, co jest już sprzeczne z zapisem Konstytucji, w którym mowa o otoczeniu przez Rzeczpospolitą opieką małżeństwa.
W związku z powyższym wnoszę jak na wstępie.
Z A Ł Ą C Z N I K I
● lista posłów będących Wnioskodawcą,
● 5 odpisów niniejszego wniosku wraz z załącznikami
● Opinia o poselskich projektach ustaw „o związkach partnerskich” oraz „przepisy wprowadzające ustawę o związkach partnerskich”, znak BSA I – 021 – 123 – 124/12
● Opinia o projekcie ustawy „o umowie związku partnerskiego” przedstawionym przez klub parlamentarny „Platforma Obywatelska”, znak BSA I – 021 – 345/12
● Opinia o poselskich projektach ustaw „o związkach partnerskich” oraz „przepisy wprowadzające ustawę o związkach partnerskich”, znak BSA I – 021 – 227 – 228/12
Zaskarżona ustawa:
Ustawa
z dnia 30 kwietnia 2018 r.
o związkach partnerskich
Art. 1.
Ustawa określa zasady zawierania i ustania związku partnerskiego oraz powstawania praw i obowiązków partnerów w związku partnerskim.
Art. 2.
Ilekroć w niniejszej ustawie mowa jest o partnerze rozumie się przez to osobę pozostającą w związku partnerskim.
Art. 3.
1. Związek partnerski zostaje zawarty, gdy dwie osoby jednocześnie obecne złożą przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego oświadczenia, że wstępują ze sobą w związek partnerski, powtarzając za kierownikiem urzędu stanu cywilnego treść oświadczenia lub odczytując je na głos.
Osoba niemogąca mówić składa oświadczenie o wstąpieniu w związek partnerski, podpisując akt związku partnerskiego.
2. Dwie osoby, będące obywatelami polskimi przebywającymi za granicą, mogą zawrzeć związek partnerski również przed polskim konsulem albo przed osobą wyznaczoną do wykonywania funkcji konsula.
3. Osoby zamierzające zawrzeć związek partnerski powinny złożyć lub przedstawić kierownikowi urzędu stanu cywilnego dokumenty niezbędne do zawarcia związku, o których mowa w ustawie z dnia 28 września 1986 r. - Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. 2004 r. Nr 161, poz. 1688, z późn.
zm.1). Jeżeli otrzymanie dokumentu, który osoba zamierzająca zawrzeć związek partnerski jest obowiązana złożyć lub przedstawić kierownikowi urzędu stanu cywilnego, napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, sąd może zwolnić tę osobę od obowiązku złożenia lub przedstawienia
tego dokumentu. Osoby zamierzające zawrzeć związek partnerski składaj ą kierownikowi urzędu stanu cywilnego wypis z aktu notarialnego umowy, o której mowa w art. 6.
4. Związek partnerski przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego nie może być zawarty przed upływem miesiąca od dnia, kiedy osoby, które zamierzaj ą go zawrzeć, złożyły kierownikowi urzędu stanu cywilnego pisemne zapewnienie, że nie wiedzą o istnieniu okoliczności wyłączających
zawarcie tego związku.
5. Kierownik urzędu stanu cywilnego, który dowiedział się o istnieniu okoliczności wyłączającej zawarcie zamierzonego związku partnerskiego, odmówi przyjęcia oświadczeń o wstąpieniu w związek partnerski, a w razie wątpliwości zwróci się do sądu o rozstrzygnięcie, czy związek ten może
być zawarty.
6. Partnerzy składając oświadczenie o wstąpieniu w związek partnerski mogą zdecydować o przyjęciu wspólnego nazwiska, będącego dotychczas nazwiskiem jednego z partnerów lub o połączeniu dotychczasowych nazwisk partnerów, przy czym nazwisko utworzone w wyniku
połączenia nie może składać się z więcej niż dwóch członów.
Art. 4.
Jeżeli mimo niezachowania przepisów art. 3 został sporządzony akt związku partnerskiego, każdy, kto ma w tym interes prawny, może wystąpić z powództwem o ustalenie nieistnienia takiego związku.
Art. 5.
1. Związku partnerskiego nie może zawrzeć osoba:
1) niemająca ukończonych 18 lat;
2) ubezwłasnowolniona całkowicie;
3) pozostająca z osobą, z którą związek partnerski miałby być zawarty, w relacji jako krewny w linii prostej, rodzeństwo lub powinowaty w linii prostej;
4) pozostająca w zawartym już związku małżeńskim;
5) pozostająca w zawartym już związku partnerskim.
2. W przypadku naruszenia przepisu ust. 1 każdy, kto ma w tym interes prawny, a także prokurator, może żądać unieważnienia związku partnerskiego.
3. Unieważnienia związku partnerskiego może żądać jeden z partnerów także w przypadku, gdy jego oświadczenie o zawarciu związku partnerskiego było dotknięte wadą. Ponadto prokurator może żądać unieważnienia związku partnerskiego zawartego dla pozoru.
4. Nie można żądać unieważnienia związku partnerskiego, jeżeli ustała przesłanka do jego unieważnienia.
5. Nie można żądać unieważnienia związku partnerskiego po jego ustaniu. Nie dotyczy to jednak unieważnienia z powodu pokrewieństwa między partnerami oraz z powodu pozostawania przez jednego z partnerów w chwili zawarcia związku partnerskiego w zawartym poprzednio związku
małżeńskim albo partnerskim.
Art. 6.
1. Swoje wzajemne uprawnienia lub zobowiązania o charakterze majątkowym lub osobistym w celu organizacji wspólnego życia partnerzy określaj ą w umowie związku partnerskiego zawartej w formie aktu notarialnego. Umowa zaczyna obowiązywać z chwilą zawarcia związku partnerskiego.
2. Określaj ąc wzajemnie swoje prawa i obowiązki w umowie związku partnerskiego, partnerzy w szczególności mogą zdecydować o:
1) obowiązku udzielania sobie wzajemnej pomocy i wsparcia w trakcie trwania związku partnerskiego;
2) obowiązku zaspakajania na miarę swoich sił i możliwości uzasadnionych potrzeb materialnych związku partnerskiego, który stworzyli;
3) obowiązku dochowania wierności;
4) prawie do działania w imieniu partnera w sprawach zwykłego zarządu;
5) powstaniu umownej wspólności majątkowej w ramach związku partnerskiego, do której stosuje się odpowiednio przepisy rozdziału I, II i III działu III w tytule I ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59, z późn. zm.2).
6) przyjęciu wzajemnie względem siebie albo w stosunku do jednego partnera obowiązku alimentacyjnego powstającego w określonym wymiarze z chwilą rozwiązania związku partnerskiego.
3. Umowa, o której mowa w ust. 2, może być zmieniona w trakcie trwania związku partnerskiego. Zmiana jest skuteczna pod warunkiem złożenia przez partnerów wypisu z aktu notarialnego obejmującego taką zmianę w terminie 1 miesiąca kierownikowi urzędu stanu cywilnego, przed którym
związek partnerski został zawarty.
Art. 7.
1. Jeśli w umowie związku partnerskiego nie postanowiono inaczej po zawarciu związku partnerskiego, każdy z partnerów zachowuje zarówno majątek nabyty przed zawarciem związku partnerskiego, jak i majątek nabyty później, a także samodzielnie zarządza swoim majątkiem.
2. Jeśli partnerzy nie postanowili inaczej, przedmioty użytku domowego nabywane przez jednego z partnerów w trakcie trwania związku partnerskiego, staj ą się przedmiotem współwłasności partnerów w częściach ułamkowych, a udziały we współwłasności są równe.
3. Jeśli partnerzy nie postanowili inaczej, udziały we współwłasności rzeczy i praw majątkowych nabywanych wspólnie w trakcie trwania związku partnerskiego są równe.
Art. 8.
1. Jeśli w umowie związku partnerskiego nie postanowiono inaczej, partnerzy są odpowiedzialni solidarnie za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z nich w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb gospodarstwa domowego prowadzonego w ramach związku partnerskiego.
2. Z ważnych powodów sąd może na żądanie jednego z partnerów postanowić, orzekając w postępowaniu nieprocesowym, że za powyższe zobowiązania odpowiedzialny jest tylko ten partner, który je zaciągnął.
3. Wyłączenie odpowiedzialności solidarnej jest skuteczne względem osób trzecich, jeżeli było im wiadome.
Art. 9.
1. Jeśli w związku z powstaniem związku partnerskiego i w trakcie jego trwania partnerzy otrzymali jakąkolwiek korzyść majątkową ze środków publicznych, bez względu na to co zastrzegli w umowie związku partnerskiego powstaje między nimi obowiązek alimentacyjny, polegający na tym, że jeżeli w wyniku rozwiązania związku partnerskiego sytuacja życiowa jednego z partnerów uległa znacznemu pogorszeniu, może on żądać od byłego partnera dostarczania środków niezbędnych na utrzymanie przez okres nie dłuższy niż trzy lata od rozwiązania związku partnerskiego, o ile możliwości zarobkowe i majątkowe obowiązanego na to pozwalają. Sąd nie uwzględni żądania, jeżeli sprzeciwiałyby się temu zasady współżycia społecznego.
2. Jeżeli przemawiaj ą za tym okoliczności, obowiązek alimentacyjny, o którym mowa w ust. 1, może mieć postać jednorazowego przysporzenia w pieniądzu lub innych składnikach majątkowych.
3. Obowiązek dostarczania środków utrzymania partnerowi po rozwiązaniu związku partnerskiego wygasa w razie zawarcia przez tego partnera nowego związku partnerskiego albo małżeństwa.
4. Do obowiązku alimentacyjnego między byłymi partnerami stosuje się odpowiednio przepisy o obowiązku alimentacyjnym między krewnymi.
Art. 10.
Ustanie związku partnerskiego następuje w przypadku śmierci jednego z partnerów albo uznania go za zmarłego. W przypadku uznania jednego z partnerów za zmarłego domniemywa się, że związek partnerski ustał z chwilą, która w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego została oznaczona jako chwila śmierci.
Art. 11.
1. Ustanie związku partnerskiego następuje z chwilą:
1) gdy partnerzy jednocześnie obecni złożą przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego oświadczenia o rozwiązaniu związku partnerskiego;
2) upływu 6 miesięcy od chwili dokonania przez jednego z Partnerów wypowiedzenia związku partnerskiego, dokonanego w formie oświadczenia złożonego przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego, w którym zawarto związek partnerski.
2. Partner wypowiadający zawiadamia drugiego partnera o wypowiedzeniu w terminie 7 dni.
3. Jeśli zawiadomienie o wypowiedzeniu związku partnerskiego, o którym mowa w ust. 2, zostało dokonane celowo w sposób uniemożliwiający zapoznanie się z nim partnerowi do którego było adresowane, partner wypowiadający ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną partnerowi w związku z ustaniem związku partnerskiego na podstawie takiego wypowiedzenia.
4. W przypadku niemożliwości ustalenia aktualnego adresu zawiadomienie o wypowiedzeniu związku partnerskiego przesyła się na adres wskazany w akcie notarialnym, o którym mowa w art. 6 ust.1.
Art. 12.
O podziale wspólnego majątku partnerzy decydują w drodze umowy zawartej w formie aktu notarialnego, jednakże każdy z partnerów może żądać dokonania podziału majątku wspólnego przez sąd.
Art. 13.
Do instytucji prawa obcego regulujących wspólne pożycie dwóch osób zawartych poza granicami Rzeczpospolitej Polskiej w formie innej niż małżeństwo lub przez osoby tej samej płci stosuje się przepisy niniejszej ustawy.
Art. 14.
Ustawa wchodzi w życie w terminie 30 dni od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.
Król Polski: w. z. Królewna Monika
Trybunał Konstytucyjny rozpatrzy sprawę w składzie:
Michał Królikowski - przewodniczący
Sabina Grabowska
Anna Surówka-Pasek - sprawozdawca
Krzysztof Wojtyczek
Anna Łabno
Uczestnicy postępowania:
- przedstawiciel wnioskodawców: Benedykt Hińcza-Rogowski
- przedstawiciel Sejmu: ...
- prokurator Prokuratury Generalnej.
OG: Niech Sejm i wnioskodawcy wyznaczą swoich przedstawicieli. Rozprawę zaczniemy w środę.
