Sprawa Kp 1/22

[Administrator]

Podmiot inicjujący postępowanie: Król Michał II
Miejsce: duża sala rozpraw Trybunału Konstytucyjnego
Data: 17 stycznia 2022 roku. godz.: 9.00


Trybunał Konstytucyjny rozpoznaje wniosek króla Michała II o stwierdzenie zgodności z Konstytucją ustawy o zmianie ustawy o ograniczeniu działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne.
W toku debat parlamentarnych poruszone zostały kwestie ewentualnej niezgodności tej ustawy z obowiązującym w Polsce porządkiem prawnym, w tym z wiążącymi Rzeczpospolitą umowami międzynarodowymi. W szczególności wyrażono wątpliwości dotyczące domniemanej niezgodności ustawy z art. 8 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Dezaprobatę Jego Królewskiej Mości wzbudził też tryb uchwalenia ustawy, gdyż przedstawiciel wnioskodawcy zignorował uwagi senatorów opozycyjnych.
Dodatkową przesłanką do uznania ustawy za niekonstytucyjną jest fakt jej retroaktywności - termin wejścia w życie ustawy został ustalony na dzień 1 stycznia 2021 roku, który już minął.

Treść zaskarżonej ustawy:

Ustawa
z 2021
o zmianie ustawy o ograniczeniu działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne

Art. 1.
W ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 10:
a) ust. 3 otrzymuje brzmienie:
"3. Informacje zawarte w oświadczeniu o stanie majątkowym są jawne, także co do imienia i nazwiska, z wyjątkiem danych adresowych, informacji o miejscu położenia nieruchomości, a także informacji umożliwiających identyfikację ruchomości osoby składającej oświadczenie o stanie majątkowym.”;

b) po ust. 3 dodaje się
ust. 3a w brzmieniu:
"3a. Jawne informacje zawarte w oświadczeniu o stanie majątkowym są udostępniane w Biuletynie Informacji Publicznej, o którym mowa w ustawie z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej".

Art. 2.
Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2022 r.

Trybunał Konstytucyjny rozpoznaje sprawę w pełnym składzie. Rozprawie przewodniczy prezes TK Piotr Andrzejewski, a sędzią-sprawozdawcą jest sędzia TK Jerzy Makarczyk.

Na sali obecni także Prokurator Generalny Zbigniew Niemczyk i reprezentantka sejmu - poseł Alicja Mikołajczyk.

Piotr Andrzejewski:
Proszę panią poseł Alicję Mikołajczyk o ustosunkowanie się do wniosku.

[Anna Radziwiłł-Schmidt]

Mikołajczyk:

Wysoki Trybunale!

Osoby publiczne, wybrane na dane stanowisko wyrzekają się części swojej prywatności, godzą się na jej odsłonienie, aby godnie służyć państwu. Elementem tej prywatności jest uczciwość w kwestiach finansowych. Przeciwnicy ustawy posługują się tutaj dość elastyczną interpretacją artykułu 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, który mówi wyraźnie, że "Każdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji.", a także że "Niedopuszczalna jest ingerencja władzy publicznej w korzystanie z tego prawa z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez ustawę i koniecznych w demokratycznym społeczeństwie z zapobieżenia zakłóceniu porządku lub przestępstwu, z uwagi na ochronę zdrowia i moralności, ochronę dobrego imienia i praw innych osób oraz ze względu na zapobieżenie ujawnieniu informacji poufnych lub na zagwarantowanie powagi i bezstronności władzy sądowej.".

W obecnej sytuacji oświadczenia majątkowe muszą składać osoby znajdujące się na najniższym szczeblu administracji państwowej, na co przeciwnicy ustawy nie chcieli zwracać uwagi. Naszym zdaniem, ustawa wprowadza równość między pracownikami najwyższego a najniższego szczebla. Społeczeństwo powinno posiadać wiedzę, i możliwości, by kontrolować władzę. Konstytucja gwarantuje prawo do informacji i ustawa wprowadza właśnie taką możliwość - wiedzy o stanie finansów przedstawicieli władz.

Jeszcze raz pragnę podkreślić, że ustawa jest zgodna z prawem Unii Europejskiej. Co się zaś tyczy terminu wejścia ustawy w życie, nie jest on naszą winą, bowiem prace nad projektem w parlamencie znacząco wydłużyły się.

Dziękuję.

[Administrator]

Andrzejewski
Jednak to parlament uchwala ustawy i powinien się liczyć z faktem, że rozpatrywanie projektów może potrwać dłużej, niż planowano. Regułą jest, że w takiej sytuacji jeszcze na etapie prac parlamentarnych przyjmuje się odpowiednią poprawkę. Nie wiedzieli Państwo o takiej możliwości?

[Anna Radziwiłł-Schmidt]

Mikołajczyk:

Wysoki Trybunale!

Wiedzieliśmy o takiej możliwości, jednakże ustawa trafiła pod obrady na długo przed terminem jej wejścia w życie.

[Administrator]

Andrzejewski
Proszę sędziego-sprawozdawcę Jerzego Makarczyka o odczytanie wyroku.
Makarczyk
Dziękuję panie prezesie.
Odczytuje wyrok:

WYROK
z dnia 12 lutego 2022 r.
Sygn. akt Kp 1/22


W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Piotr Andrzejewski - przewodniczący
Andrzej Sokala
Andrzej Grabiński
Jerzy Makarczyk - sprawozdawca
Piotr Uziębło
Jerzy Jaskiernia
Roman Hauser
Krzysztof Ślebzak
Cezary Grabarczyk
Lech Morawski
Ryszard Kalisz
Marek Chmaj
Sabina Grabowska
Anna Surówka-Pasek
Andrzej Jakubecki

po rozpoznaniu, z udziałem wnioskodawcy oraz Sejmu i Prokuratora Generalnego,
na rozprawie w dniach 11 stycznia i 12 lutego 2022 r., wniosku Króla Michała II  o stwierdzenie zgodności z Konstytucją ustawy o zmianie ustawy o ograniczeniu działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne.
W szczególności wyrażono wątpliwości dotyczące domniemanej niezgodności ustawy z art. 8 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Dezaprobatę Jego Królewskiej Mości wzbudził też tryb uchwalenia ustawy, gdyż przedstawiciel wnioskodawcy zignorował uwagi senatorów opozycyjnych. 
Dodatkową przesłanką do uznania ustawy za niekonstytucyjną jest fakt jej retroaktywności - termin wejścia w życie ustawy został ustalony na dzień 1 stycznia 2021 roku, który już minął,

o r z e k a:



Ustawa o zmianie ustawy o ograniczeniu działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne jest
zgodna
z art. 8 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.

Uzasadnienie:
Trybunał nie stwierdził w przepisach zaskarżonej ustawy ingerencji w życie prywatne, rodzinne etc., zatem nie można nawet rozważać przesłanek dopuszczalnej ingerencji (8.2 Konwencji).
Trybunał nie stwierdził także naruszenia zasady lex retro non agit , bowiem nie wprowadzono obowiązku składania oświadczeń o stanie majątkowym w terminie przypadającym przed podpisaniem ustawy, tylko wprowadzono jawność. Oświadczenia i tak byłyby składane, termin złożenia pozostał do 31 marca, a zatem spełnienie wymogu ustawowego jest możliwe.

Jeśli chodzi o zarzut dotyczący wpływu ujawnienia oświadczeń majątkowych na decyzję osoby publicznej o rezygnację z pełnionej funkcji, to Trybunał stwierdził, że jest on możliwy. Zdaniem Trybunału jawność oświadczeń realnie nie narusza jednak interesów osób objętych tym obowiązkiem w sposób zasadniczy.