Sprawa K 1/23

[Administrator]

Podmiot inicjujący postępowanie: Grupa Posłów na Sejm III kadencji
Miejsce: duża sala rozpraw Trybunału Konstytucyjnego
Data: 17 grudnia 2023 roku. godz.: 9.00

Miejsce i data sporządzenia wniosku: Poznań, 2 października 2023 roku
Wniosek sporządził: adwokat Krystian Legierski
Wnioskodawca: grupa posłów na Sejm
Przedstawiciel wnioskodawców: Janusz Palikot

Przedmiot kontroli: Ustawa z dnia 16 września 2023 roku o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy
O zbadanie zgodności:
1) a) art. 1 ust. 1, 2 i art. 2 ustawy z dnia 16 września 2023 roku o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy z art. 2 Konstytucji RP
b) wyżej wymieniony artykuł z art. 31 Konstytucji RP
c) wyżej wymieniony artykuł z preambułą Konstytucji RP
d) wyżej wymieniony artykuł z art. 2 i 31 Konstytucji RP

2) a) całego art. 2 ustawy z dnia 16 września 2023 roku o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy z art. 2 Konstytucji RP
b) wyżej wymieniony artykuł z art. 31 Konstytucji RP
c) wyżej wymieniony artykuł z art. 10 pkt. 1 Konstytucji RP
d) wyżej wymieniony artykuł z preambułą Konstytucji RP
e) wyżej wymieniony artykuł z art. 2 i 31 Konstytucji RP

3) a) całej ustawy z wyłączeniem art. 1 ust. 3-6 z dnia 16 września 2023 roku o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy w całości z art. 2 Konstytucji RP
b) wyżej wymienionej ustawy z art. 31 Konstytucji RP
c) wyżej wymienionej ustawy z preambułą Konstytucji RP
d) wyżej wymienionej ustawy z art. 2 i 31 Konstytucji RP
e) wyżej wymienionej ustawy z art. 6 Konstytucji RP

4) a) całej ustawy z wyłączeniem art. 1 ust. 1-2 z dnia 16 września 2023 roku o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy w całości z art. 2 Konstytucji RP
b) wyżej wymienionej ustawy z art. 31 Konstytucji RP
c) wyżej wymienionej ustawy z preambułą Konstytucji RP
d) wyżej wymienionej ustawy z art. 2 i 31 Konstytucji RP
e) wyżej wymienionej ustawy z art. 6 Konstytucji RP

5) a) całej ustawy z dnia 16 września 2023 roku o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy w całości z art. 2 Konstytucji RP
b) wyżej wymienionej ustawy z art. 31 Konstytucji RP
c) wyżej wymienionej ustawy z preambułą Konstytucji RP
d) wyżej wymienionej ustawy z art. 2 i 31 Konstytucji RP
e) wyżej wymienionej ustawy z art. 6 Konstytucji RP

Wzorzec kontroli: Od chwili opublikowania zmian w Dzienniku Ustaw do następnych wyborów, których ordynacja zostaje zmieniona minie mniej, niż pół roku.
Przepisy zaskarżonej ustawy o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy nie spełniają wymagań demokratycznego państwa prawa, ponieważ nie gwarantują bezpieczeństwa prawnego. W opinii wnioskodawców przepisy też nie zapewniają równości i braku dyskryminacji w życiu politycznym. Ponadto ustawa nie zapewnia sprawności instytucji publicznych.

UZASADNIENIE:
Stan faktyczny: Zgodnie z poprzednimi orzecznictwami Trybunału Konstytucyjnego, wprowadzanie istotnych zmian w prawie wyborczym powinno mieć miejsce co najmniej sześć miesięcy przed kolejnymi wyborami, rozumianymi nie jako sam akt głosowania, ale jako całość czynności objętych kalendarzem wyborczym. Zniesienie progu wyborczego i przeniesienie podziału mandatów na poziom okręgów stanowi zmianę istotną.
Mimo, że według ustawodawców, o czym wspominali w uzasadnieniu projektu ustawy, proponowane zmiany lepiej wykonują zasadę równości wyborów w świetle poprzednich orzecznictw są niezgodne z porządkiem prawnym Rzeczpospolitej Polskiej.

Udokumentowanie ostatecznego rozstrzygnięcia: viewtopic.php?f=133&t=213&start=100#p37261

Uzasadnienie zarzutu niezgodności kwestionowanego przepisu ustawy: W opinii wnioskodawców vacatio legis ustawy o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy jest zbyt krótkie, ustawa miałaby moc wiążącą już w nadchodzących wyborach do Parlamentu Europejskiego, a zmiany, czyli zniesienie progu wyborczego i przeniesienie podziału mandatów na poziom okręgów, stanowią zasadniczą zmianę Kodeksu wyborczego. Przez takie uchybienia ustawa nie zapewnia bezpieczeństwa prawnego RP.
Organy, które wyrażały chęć brania udziału w kampanii przedwyborczej miały za mało czasu na odpowiednie zmiany w organizacji swoich prac, co negatywnie odbiło się na ich funkcjonowanie. Ponadto partia polityczna i prawdopodobnie środowisko tej partii, która zgłosiła ustawę pod obrady miała zdecydowanie więcej czasu w porównaniu do innych organizacji, partii politycznych, co nie zapewnia równości w życiu politycznym.
Ponadto zaskarżana ustawa wymaga od instytucji publicznych bardzo szybkiego przystosowania się do tych zmian. W przypadku zmian w ordynacji wyborczej wymagana jest m.in. aktualizacja systemu informatycznego służącego do liczenia głosów i podziału mandatów. Jeśli od instytucji publicznych odpowiedzialnych za bezpieczeństwo wyborów wymaga się szybkich zmian zagrożone zostaje funkcjonowanie tego typu instytucji, ale też organizacja samych wyborów, które są podstawą demokratycznego państwa.

Załączniki:
1. Pełnomocnictwo szczególne do sporządzenia skargi konstytucyjnej.
2. Odpis i cztery kopie innych rozstrzygnięć (druk z Dziennika Ustaw) potwierdzających wyczerpanie drogi prawnej.
3. Cztery kopie wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawach K 31/06 (http://trybunal.gov.pl/rozprawy/komunik ... -wyborcza/ ), Kp 3/09 (http://trybunal.gov.pl/rozprawy/komunik ... pejskiego/ ), K 9/11 (http://trybunal.gov.pl/rozprawy/komunik ... -wyborczy/ ) [og dałem "Komunikaty po", bo te są prostsze ]
4. Wykaz posłów popierających wniosek

[Administrator]

Prezes Piotr Andrzejewski
Panie pośle Palikot,
czy wnioskodawcy są w stanie wskazać konkretny termin, w jakim powinny się odbyć wybory do Parlamentu Europejskiego w przyszłym roku i czy są w stanie wskazać jednoznacznie, że termin ogłoszenia zaskarżonej ustawy przekroczył wymagany termin wprowadzania zmian w Kodeksie wyborczym?

[Szamir DeLeon]

Janusz Palikot:
Wysoki Trybunale!
Panie Prezesie!
Jak wiemy wybory do Parlamentu Europejskiego odbywają się w tym samym okresie dla całej Unii Europejskiej, od czwartku rano do następującej po nim niedzieli. Dokładny dzień i godzinę ustalają poszczególne państwa członkowskie zgodnie z z art. 10 i 11 aktu z 1976 roku zmienionego decyzją Rady 2002/772/WE. Na przyszły roku ustalono, że wybory we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej odbędą się między 6, a 9 czerwca. Polska również musi przestrzegać tego okresu, o czym mówi m.in. art. 331 Kodeksu wyborczego. Zgodnie z art. 4 Kodeksu wyborczego wybory odbywają się w dzień wolny od pracy, a zgodnie z art. 1 ust. 2 ustawy o dniach wolnych od pracy z dnia 18 stycznia 1951 roku takim dniem jest niedziela. Ta sama ustawa mówi też, że dniem wolnym od pracy są Zielone Świątki i Boże Ciało. Jednak organizowanie wyborów do Parlamentu Europejskiego w tych dniach jest niemożliwe, ponieważ te święta w przyszłym roku wypadają odpowiednio 19 maja i 30 maja, czyli nie mieszczą się w ustalonym przedziale. Istnieje zagrożenie, że 90 dni lub mniej przed 9 czerwca zostanie ogłoszony stan wojenny, stan wyjątkowy lub stan klęski żywiołowej. Jednak, ani Kodeks wyborczy, zwłaszcza dział VI, rozdział 1. zasady ogólne i dział III kodeksu do którego odsyła art. 338, ani Konstytucja RP, zwłaszcza art. 229 ust. 7 nie nakazuje przełożenia wyborów w przypadku wyborów Parlamentu Europejskiego jeśli zarządzono taki stan. Czyli wybory na pewno powinny odbyć się 9 czerwca 2024 roku.
Ustawa o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy została podpisana przez Króla 16 września 2023 roku. Art. 2 zaskarżonej ustawy mówi, że ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, czyli 30 września. Pierwszą czynnością wyborczą jest zarządzenie przez Króla wyborów nie później niż na 90 dni przed dniem wyborów, zgodnie z art. 331 Kodeksu wyborczego, czyli Król powinien zarządzić wybory nie później, niż do 11 marca 2024 roku. Trybunał Konstytucyjny orzekał w załączonych we wniosku wyrokach, że wprowadzenie istotnych zmian w kodeksie wyborczym powinno mieć miejsce co najmniej 6 miesięcy przed kolejnymi wyborami, ale wyborami rozumianymi jako czynności nie jako sam akt głosowania, ale jako całość czynności objętych kalendarzem wyborczym. Między datą 30 września 2023 roku, a 11 marca 2024 roku minie 163 dni, a pół roku to 182 dni, czyli wymagany termin wprowadzania zmian w Kodeksie wyborczym został przekroczony o 19 dni. Zakładając nawet, że pierwszą datą, którą powinniśmy na tej sali rozpatrywać jest dzień podpisania ustawy, czyli 16 września 2023 roku ten termin jest dalej przekroczony tyle, że o 5 dni.
Ponadto ustawodawcy nie powinni liczyć, że Król zarządzi wybory akurat 90 dni przed dniem wyborów. Prawie zawsze Król, a wcześniej Prezydenci robili to znacząco wcześniej. Warto też zwrócić uwagę, że równie dobrze ustawa mogłaby dłużej być opiniowana w komisjach, być głosowana na późniejszych zgromadzeniach lub/i być podpisana podpisana przez Króla później. Posłowie przedstawiający dany projekt nie mieli możliwości ustalenia kiedy ustawa wejdzie w życie, czy będzie to wcześniej czy później, niż 6 miesięcy przed zarządzeniem wyborów. Dlatego też, z czym mogliśmy się spotkać wielokrotnie w innych ustawach zmieniających Kodeks wyborczy, vacatio legis zaskarżonej ustawy powinno raczej wynosić nawet rok.
Dziękuję

[Marek Kohn]

OG: trochę się wtrącę, ale pewnie i tak nadejdzie czas na stanowisko przedstawiciela organu wydającego, tj. Sejmu. /og

Poseł Marek Kohn, w imieniu Sejmu

Wysoki Trybunale,

Na wstępie, należy z całą mocą odrzucić wniosek o zabezpieczenie. Wskazując na uzasadnienie postanowienia 135/9A/2006, wykazać należy, że przepisy kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu zabezpieczającym (art. 730 w związku z art. 732 i art. 755 k.p.c.) nie mają zastosowania do niniejszej sprawy. W zasadzie moje wystąpienie w tej sprawie sprowadzić się może do przeczytania tego uzasadnienia sprzed wielu lat.

Jak wskazał Trybunał, "zabezpieczenie, o które wnosi wnioskodawca dotyczy materii szczególnej z zakresu prawa publicznego, do którego nie mają zastosowania wskazane przez wnioskodawcę przepisy kodeksu postępowania cywilnego o zabezpieczeniu powództwa. (...) Wydanie przez Trybunał decyzji zabezpieczającej, zakazującej stosowania przez komisje wyborcze zaskarżonych przepisów przed merytorycznym rozstrzygnięciem wniosku – nie jest też możliwe ze względu na brak regulacji prawnej przyznającej Trybunałowi kompetencje do zabezpieczenia wniosku w drodze zakazania stosowania zaskarżonych przepisów przed merytorycznym rozpoznaniem wniosku. Ani przepisy Konstytucji ani żadne przepisy ustawowe nie dają Trybunałowi kompetencji do nakazania komisjom wyborczym określonych zachowań polegających na niestosowaniu przepisów ustawy korzystającej z domniemania konstytucyjności.".

Jak trafnie zauważył wówczas Trybunał, "nie istnieje regulacja szczególna, która umożliwiałaby „zawieszenie” stosowania zaskarżonych przepisów do czasu orzeczenia o ich konstytucyjności lub niekonstytucyjności przez Trybunał Konstytucyjny. Ustawa o Trybunale Konstytucyjnym przewiduje możliwość wydania przez Trybunał Konstytucyjny postanowienia tymczasowego w związku z toczącym się przed Trybunałem postępowaniem w sprawie skargi konstytucyjnej. Zgodnie z art. 50 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, Trybunał może wydać „postanowienie tymczasowe o zawieszeniu lub wstrzymaniu wykonania orzeczenia w sprawie”, której dotyczy skarga konstytucyjna, jeżeli wykonanie wyroku, decyzji lub innego rozstrzygnięcia mogłoby spowodować skutki nieodwracalne, wiążące się z dużym uszczerbkiem dla skarżącego lub, gdy przemawia za tym ważny interes publiczny lub inny ważny interes skarżącego. Regulacja ta ma zastosowanie w sprawach skarg konstytucyjnych i polega na wstrzymaniu wykonania konkretnego rozstrzygnięcia wydanego w indywidualnej sprawie, a nie na zawieszeniu stosowania przepisów prawa objętych badaniem konstytucyjności. Regulacja ta nie odnosi się więc do rozpatrywanego wniosku o zabezpieczenie".

Wysoki Trybunale,

W pewnych zakresie uznać należy uwagi wnioskodawców - wybory odbyć by się miały w dniu 9 czerwca 2024 roku. W konsekwencji oznacza to, że najpóźniejszą datą zarządzenia wyborów jest 11 marca.

Nie można podzielić opinii wnioskodawców, że za czas właściwy dla obliczania wspomnianego terminu 6-miesięcznego uznać należy 30 września. Jak wskazuje orzecznictwo Wysokiego Trybunału, np. w orzeczeniu K 9/11, termin ten może być liczony już od dnia promulgacji, tj. od 16 września 2023 roku. Tylko on może zatem być brany pod uwagę.

Termin 6-miesięczny liczyć zatem należy od 16 września 2023 roku. Istotnie, między 16 września a 11 marca jest 177 dni. Zatem do terminu 6 miesięcznego brakuje 3-5 dni (w zależności od znanych Wysokiemu Trybunałowi metod obliczeń). Istotnie, będzie to przedmiotem moich rozważań w dalszej części wystąpienia.

Nie znajduje natomiast uzasadnienia opinia wnioskodawców, wedle której naruszono zasady vacatio legis - co obszernie wyjaśniał Trybunał w orzeczeniu K 9/11, a co wiązało się z przyjętą - nawet ustami wnioskodawców - metodą obliczeń. Osobną kwestią jest z kolei pewna kontrfaktyczność - zarządzenia wyborów w ubiegłych latach bywały różne, wielokrotnie w okolicach wspomnianego kryterium 90 dni, trudno wręcz mówić o tym, by regułą było zarządzanie ich znacząco wcześniej, a wręcz przeciwnie. Ponadto, biorąc pod uwagę treść regulacji kodeksowej, trudno jest mówić o dacie najwcześniejszego zarządzenia wyborów, którą Sejm miałby się kierować. Rzeczywiście, tylko granica "maksymalna" jest jakąkolwiek podstawą do rozważań.

Wysoki Trybunale,

W zakresie przedmiotów zaskarżenia, w istocie wnioskodawcy nie wskazali na sprzeczność poszczególnych rozwiązań ze wskazanymi wzorcami. W istocie, jako przedstawiciel Sejmu, skazana jestem na gdybanie, co rozumieli pod kątem poszczególnych zarzutów wnioskodawcy, poza zakresem naruszenia tzw. "ciszy ustawodawczej", której pozwolę sobie poświęcić miejsce odrębnie.

W zakresie zarzutów skazany jestem zatem na ogólne odniesienie się.

W zakresie art. 1 pkt 1 i 2 - zarzut z naruszenia zasady dpp (art. 2 Konstytucji) nie został wykazany. Wzorzec jest nieadekwatny w tym zakresie, bowiem nie wskazano na związek treściowy zasady dpp z brakiem progu wyborczego w wyborach do Parlamentu Europejskiego.

W zakresie art. 1 pkt 1 i 2 - zarzut z naruszenia treści preambuły, jak rozumiem w zakresie zasady rzetelności działań władzy publicznej - wzorzec jest nieadekwatny. Wzorzec jest nieadekwatny w tym zakresie, bowiem nie wskazano na związek treściowy zasady rzetelności z brakiem progu wyborczego w wyborach do Parlamentu Europejskiego.

W zakresie art. 1 pkt 1 i 2 - zarzut z naruszenia art. 31 Konstytucji (zakaz dyskryminacji). Wzorzec jest nieadekwatny, bowiem nie wskazano na związek treściowy zasady zakazu dyskryminacji z brakiem progu wyborczego w wyborach do Parlamentu Europejskiego. Pewne sugestie w tym zakresie określono niniejszymi słowy: "partia polityczna i prawdopodobnie środowisko tej partii, która zgłosiła ustawę pod obrady miała zdecydowanie więcej czasu w porównaniu do innych organizacji, partii politycznych, co nie zapewnia równości w życiu politycznym". Zarzut ten jest jednak kontrfaktyczny: każdy podmiot, którego dotyka wspomniana regulacja znalazł się w takiej samej sytuacji prawnej, nie doszło do żadnego zróżnicowania podmiotów o tej samej cesze relewantnej. Wskazać przy tym należy - jeżeli wnioskodawcy (błędnie) przyjmą, że polski sąd konstytucyjny jest sądem faktów a nie prawa - że inicjatorzy projektu nie posiadali i nie posiadali samodzielnej większości parlamentarnej ani w Sejmie, ani w Senacie, ani tym bardziej nie byli władni wpływać na Króla. Ponadto, nie istnieje żadne uzasadnienie dla sformułowania jakichkolwiek korzyści dla podmiotu inicjującego - takim byłaby sytuacja, gdyby regulacja szła w kierunku przeciwnym, w kierunku podwyższania progu wyborczego, a nie jego obniżania.

W zakresie art. 1 pkt 3-6 - zarzuty w zakresie naruszenia preambuły, art. 2 oraz 31 - analogicznie jak w przypadku przedmiotu kontroli jakim był art. 1 pkt 1-2.

W zakresie art. 1 pkt 3-6 - zarzut z naruszenia art. 6. Wzorzec jest nieadekwatny, wnioskodawcy nie wykazali, że zmiana nie została przeprowadzona poprawnie w zakresie zasad (forma ustawowa, delegacja do uregulowania prawa wyborczego w ustawie).

W konsekwencji wszystkie zarzuty, w zakresie jakim dotykają regulacji art. 1 uznać należy za niesłuszne, przez zastosowanie wzorców nieadekwatnych, wskazanym jest zatem orzeczenie w formule "nie jest niezgodny z ...".

W zakresie art. 2 - zarzut naruszenia art. 10 ust. 1. Wnioskodawca nie wskazał, w jakim zakresie ustawa dotyka wolności tworzenia i działania partii politycznych, wzorzec jest absolutnie nieadekwatny. W tym zakresie uznać należy, że art. 2 ustawy nie jest niezgodny z art. 10 ust. 1 Konstytucji.

W zakresie art. 2 - zarzut naruszenia art. 31. Wzorzec jest nieadekwatny, bowiem nie wskazano na związek treściowy zasady zakazu dyskryminacji z vacatio legis zmian w Kodeksie wyborczym.

W zakresie art. 2 - zarzut naruszenia art. 2&preambuły. Nad tym zarzutem, istotnie, warto pochylić się dłużej. Zdaniem Sejmu, uznać należy następujące racje, która pozwalają na dopuszczenie niewielkiej różnicy w ilości dni w stosunku do standardów przyjmowanych przez Trybunał we wcześniejszym orzecznictwie:

Zmiana idzie w kierunku, który rozszerza możliwości dla komitetów wyborczych, a nie je zawęża (np. gdyby doszło do podwyższenia progów wyborczych). Nie narusza to merytorycznie zasady dpp (a przynajmniej skarżący nie wykazali wystarczająco, że ją narusza - nie ma nigdzie naruszenia praw niewadliwie nabytych etc.; nie da się tutaj wskazać, żeby rozwiązanie działało jakoś na niekorzyść; argument, że brak progu pogarsza sytuację jakiegoś podmiotu jest nie do przejścia, biorąc pod uwagę, że w odniesieniu do tematyki progów generalnie Trybunał zwracał uwagę, że to kwestia ważenie racji; vide: K 31/06, gdzie mierzono się z zagadnieniem równości materialnej vs. progi wyborcze; decyzja ustawodawcy ws. zniesienia progu usuwa to napięcie tym bardziej.

Sam Trybunał wskazał (Kp 03/09;), że termin 6-miesięczny jest raczej "powinnością" i sam w sobie nie powoduje z miejsca uznania niekonstytucyjności (chociaż Trybunał starał się go w swoim orzecznictwie trzymać mniej więcej, ale przy K 9/11 sam, zmieniając sposób liczenia, wskazywał na pewnego rodzaju instrukcyjność przyjmowanego terminu). Zdaniem Sejmu, w przypadku, gdy chodzi o 3-5 dni, w kontekście terminu 6-miesięcznego, który ponadto - jak wskazano - nie cieszy się rygorem powszechnego obowiązywania, a jest li tylko instrukcyjnym stanowiskiem składów Trybunału, nie może stanowić samoistnej podstawy do uznania niekonstytucyjności.

W konsekwencji, zdaniem Sejmu, należałoby uznać, że ani art. 2 - ani ustawa, w odpowiednich konfiguracjach zarzutów, nie narusza Konstytucji w żadnym z podanych zakresów.

Dziękuję.

[Administrator]

Andrzejewski
Dziękuję Panie Premierze!
Mam jeszcze jedno pytanie do posła Palikota. We wniosku jest wymienionych wiele przepisów, które zdaniem wnioskodawców ustawa ma łamać, jednak niekoniecznie wyczerpująco jest wyjaśnione, w jaki sposób. Czy w opinii wnioskodawców ustawa narusza Konstytucję w innym zakresie, niż w kwestii terminu jej uchwalenia?

[Szamir DeLeon]

Janusz Palikot:
Wysoki Trybunale!
Panie Prezesie!
W opinii wnioskodawców ustawa narusza Konstytucję tylko i aż w kwestii terminu jej uchwalenia.
Dziękuję

[Administrator]

Andrzejewski
Dziękuję Panie Pośle.
Ogłaszam przerwę, po której zostanie podany werdykt Trybunału.

[Administrator]

Andrzejewski
Proszę sędziego-sprawozdawcę Piotra Uziębło o odczytanie wyroku.
Uziębło
Dziękuję panie prezesie.
Odczytuje wyrok:

Sygn. akt K 1/23

WYROK  
w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej 

Warszawa, dnia 12 stycznia 2024 r.

Trybunał Konstytucyjny w składzie: 
Piotr Andrzejewski - przewodniczący
prof. Andrzej Sokala
Andrzej Grabiński
prof. Jerzy Makarczyk
dr hab. Piotr Uziębło - sprawozdawca
prof. Jerzy Jaskiernia
prof. Roman Hauser
dr hab. Krzysztof Ślebzak
Cezary Grabarczyk
prof. Krzysztof Wojtyczek
Ryszard Kalisz
prof. Marek Chmaj
dr hab. Sabina Grabowska
dr Anna Surówka-Pasek
prof. Andrzej Jakubecki

po rozpoznaniu, z udziałem wnioskodawcy oraz Sejmu i Prokuratora Generalnego, 
na rozprawie w dniach 17 grudnia 2023 roku i 12 stycznia 2024 r., wniosku grupy posłów na Sejm RP o zbadanie zgodności:
1) a) art. 1 ust. 1, 2 i art. 2 ustawy z dnia 16 września 2023 roku o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy z art. 2 Konstytucji RP
b) wyżej wymieniony artykuł z art. 31 Konstytucji RP
c) wyżej wymieniony artykuł z preambułą Konstytucji RP
d) wyżej wymieniony artykuł z art. 2 i 31 Konstytucji RP

2) a) całego art. 2 ustawy z dnia 16 września 2023 roku o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy z art. 2 Konstytucji RP
b) wyżej wymieniony artykuł z art. 31 Konstytucji RP
c) wyżej wymieniony artykuł z art. 10 pkt. 1 Konstytucji RP
d) wyżej wymieniony artykuł z preambułą Konstytucji RP
e) wyżej wymieniony artykuł z art. 2 i 31 Konstytucji RP

3) a) całej ustawy z wyłączeniem art. 1 ust. 3-6 z dnia 16 września 2023 roku o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy w całości z art. 2 Konstytucji RP
b) wyżej wymienionej ustawy z art. 31 Konstytucji RP
c) wyżej wymienionej ustawy z preambułą Konstytucji RP
d) wyżej wymienionej ustawy z art. 2 i 31 Konstytucji RP
e) wyżej wymienionej ustawy z art. 6 Konstytucji RP

4) a) całej ustawy z wyłączeniem art. 1 ust. 1-2 z dnia 16 września 2023 roku o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy w całości z art. 2 Konstytucji RP
b) wyżej wymienionej ustawy z art. 31 Konstytucji RP
c) wyżej wymienionej ustawy z preambułą Konstytucji RP
d) wyżej wymienionej ustawy z art. 2 i 31 Konstytucji RP
e) wyżej wymienionej ustawy z art. 6 Konstytucji RP

5) a) całej ustawy z dnia 16 września 2023 roku o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy w całości z art. 2 Konstytucji RP
b) wyżej wymienionej ustawy z art. 31 Konstytucji RP
c) wyżej wymienionej ustawy z preambułą Konstytucji RP
d) wyżej wymienionej ustawy z art. 2 i 31 Konstytucji RP
e) wyżej wymienionej ustawy z art. 6 Konstytucji RP,

w zakresie trybu uchwalenia ustawy, a mianowicie faktu, że do następnych wyborów, których ordynacja zostaje zmieniona minie mniej, niż pół roku.

o r z e k a: 

1) art. 1 pkt 1-2 nie jest niezgodny ze wstępem do Konstytucji, art. 2 oraz art. 31 Konstytucji

1) art. 2 ustawy z dnia 16 września 2023 roku o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy jest zgodny z wstępem do Konstytucji oraz art. 2 Konstytucji RP

2) art. 2 ustawy z dnia 16 września 2023 roku o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy nie jest niezgodny z art. 10 ust. 1 oraz art. 31 Konstytucji RP

3) cała ustawa z wyłączeniem art. 1 ust. 3-6 z dnia 16 września 2023 roku o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy nie jest niezgodna z art. 6 Konstytucji RP,

4) cała ustawa z wyłączeniem art. 1 ust. 1-2 z dnia 16 września 2023 roku o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy jest zgodna ze wstępem do Konstytucji oraz art. 2 Konstytucji oraz nie jest niezgodna z art. 6 i 31 Konstytucji RP,

5) cała ustawa z dnia 16 września 2023 roku o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy jest zgodna ze wstępem do Konstytucji oraz art. 2 Konstytucji, oraz nie jest niezgodna z art. 6 i 31 Konstytucji RP,

Ponadto Trybunał postanawia umorzyć postępowanie w pozostałym zakresie.

Uzasadnienie:
W dotychczasowym orzecznictwie Trybunału termin 6 miesięcy nie jest bezwzględne. Termin wyborów do Parlamentu Europejskiego nie jest określany przez organy władz państwowych, a przez przepisy Unii Europejskiej. Według obecnego kalendarza wyborczego powinny się one odbyć 9 czerwca, prawo do przesunięcia ich terminu przysługuje jednak Radzie Europejskiej. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wyborczy wybory powinny zostać rozpisane najpóźniej 11 marca.

W wyroku w sprawie Kp 3/09, Trybunał wskazał "Z przywoływanego wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie o sygn. K 31/06 wynika, że zakaz wprowadzania „istotnych” noweli do prawa wyborczego nie później niż 6 miesięcy przed wyborami nie obejmuje takich zmian prawa wyborczego, które należałoby uznać za mające mniejsze znaczenie („zmiany nieistotne”). W odniesieniu do niniejszej sprawy - gdzie dochodzi do zmiany progów wyborczych, ustalania ilości mandatów w okręgach oraz sposoby ustalania wyników wyborów - Trybunał uznaje zmiany za istotne. Termin 6-miesięczny będzie miał zatem zastosowanie.

Trybunał uznał wówczas jednakże termin 6 miesięcy nie w sensie ścisłym, tj. upływu okresu 6 miesięcy od ogłoszenia ustawy do rozpoczęcia czynności wyborczych, a jako fakt, że okres ten nie może być krótszy od 6 miesięcy. Za zgodne z konstytucją uznał zatem ogłoszenie ustawy w okresie przypadającym w 6 miesiącu przed ostatecznym terminem rozpisania wyborów ("Trybunał Konstytucyjny stoi na stanowisku, że pierwszą czynnością wyborczą dotyczącą wyborów do Parlamentu Europejskiego było zarządzenie wyborów 9 marca 2009 r. Zatem, wymóg sześciomiesięcznego okresu wyłączenia prawa wyborczego spod przeprowadzania w nim zmian istotnych, powinien być odniesiony do tej daty. Zmiany istotne dokonane w ustawie - Ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego, powinny być więc wprowadzone sześć miesięcy przed datą zarządzenia wyborów. Ustawa powinna zatem wejść w życie przed 9 października 2008 r., tak aby można było mówić, że jest ona zgodna z wymogami wynikającymi z art. 2 konstytucji.").

Niezgodny w niniejszej sprawie z konstytucją RP byłby zatem dopiero termin wejścia w życie ustawy w 5 miesiącu przed terminem ogłoszenia wyborów, a więc po 11 października 2023. Zgodnie ze wskazanym stanem faktycznym, ustawa o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy weszła w życie z dniem 30 września 2023 roku, tj. przed wskazanym terminem.

Trybunał podkreśla jednocześnie, że - jak wskazano w wyroku w sprawie K 9/11 - Trybunał uznaje za termin właściwy do liczenia okresu 6 miesięcy nie termin wejścia w życie, a termin ogłoszenia ustawy, a więc w przypadku zaskarżonej ustawy dzień 16 września 2023 roku. Tym bardziej wskazuje to na brak naruszenia reguł wypracowanych we wcześniejszym orzecznictwie Trybunału.

W konsekwencji, Trybunał wskazał jak w sentencji.

W odniesieniu do zarzutów odnoszących się do merytorycznej treści uchwalonych zmian, Trybunał uznał zastosowane wzorce za nieadekwatne (wnioskodawcy nie wykazali związku treściowego przepisów będących przedmiotem kontroli ze treścią normatywną przypisywaną wskazanym wzorcom), to też - jak w sentencji - orzekł o braku niezgodności (formuła stosowana dla wzorca nieadekwatnego).

Zdania odrębne zgłosili sędziowie Ryszard Kalisz, Jerzy Jaskiernia i Cezary Grabarczyk.