Sprawa K 1/33

[Administrator]

Podmiot inicjujący postępowanie: grupa posłów na Sejm RP (posłowie RI, DC i Radykalnej Lewicy).

Trybunał rozpatrzy wniosek o stwierdzenie niezgodności art. 8 ustawy z dnia 15 września 2032 r. o rodzinie królewskiej z art. 31 ust. 1 Konstytucji RP.

Wniosek

Na podstawie art. 31 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 16 sierpnia 2017 r.

wnosimy o stwierdzenie niezgodności:

art. 8 ustawy z dnia 15 września 2032 r. o rodzinie królewskiej.

Uzasadnienie

W naszym przekonaniu, art. 8 ustawy o rodzinie królewskiej jest niezgodny z ustawą zasadniczą, ponieważ w drodze zwykłej ustawy ustanawia podobny w duchu wyjątek wobec równości wobec prawa, co brak możliwości pociągnięcia do odpowiedzialności karnej bez zgody sądu określonego w ustawie sędziów (art. 182) , sędziów Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu bez zgody tychże trybunałów (art. 197 i art. 201), oraz prezesa Najwyższej Izby Kontroli i Rzecznika Praw Obywatelskich bez zgody Sejmu (art. 207 i art. 212), zapisane w konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku K. 7/98 w uzasadnieniu podkreślił, że wspominana w art. 8 konstytucji zasada równości zakłada jednocześnie różne traktowanie podmiotów, które nie posiadają wspólnej cechy istotnej. Naszym zdaniem, występuje tu wspólna cecha istotna w postaci braku odpowiedzialności karnej bez zgody czyjegoś organu dla członka danej instytucji, w tym wypadku dla członka rodziny królewskiej.

Treść zakażonego artykułu:

Art. 8.
1. Członek rodziny królewskiej nie może być zatrzymany ani pociągnięty do odpowiedzialności karnej bez zezwolenia Senatu. Nie dotyczy to zatrzymania w razie ujęcia członka rodziny królewskiej na gorącym uczynku przestępstwa, jeżeli zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. Do czasu wydania uchwały zezwalającej na pociągnięcie członka rodziny królewskiej do odpowiedzialności karnej wolno podejmować tylko czynności niecierpiące zwłoki.
2. O zatrzymaniu członka rodziny królewskiej niezwłocznie powiadamia się Panującego i Marszałka Senatu. Marszałek Senatu może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego członka rodziny królewskiej.
3. Wniosek o zezwolenie na pociągnięcie członka rodziny królewskiej do odpowiedzialności karnej, jeżeli nie pochodzi od prokuratora, powinien być sporządzony i podpisany przez adwokata albo radcę prawnego będącego pełnomocnikiem.

Zgodnie z art. 25 ust. 1 pkt. 2 lit. a ustawy z dnia 1 września 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym sprawa podlega rozpoznaniu w składzie 5 sędziów. Prezes TK wyznaczył następujący skład orzekający w sprawie:
Jerzy Pisuliński - przewodniczący,
Jolanta Jabłońska-Bonca - sprawozdawca,
Nina Półtorak,
Piotr Rączka,
Piotr Kładoczny.

Zgodnie z art. 27 ustawy o TK uczestnikami postępowania są:
- wnioskodawca (przedstawiciel - Sylwia Gregorczyk-Abram),
- Sejm (przedstawiciel: Dominika Olszewska),
- Prokurator Generalny - Krzysztof Wójcik.

Na podstawie art. 33 ustawy o TK Trybunał pouczył uczestników postępowania o prawie do składania pisemnych wyjaśnień.

Data rozprawy zostanie wyznaczona w terminie późniejszym.

[Aleksander Beski]

Og: Ale lit. b dotyczy zgodności z umowami międzynarodowymi, także chyba literka a.

[Administrator]

OG: Poprawione, dzięki.

[Administrator]

Rozprawa została wyznaczona na dzień 10 stycznia 2034 r.

OG: Irl to będzie w poniedziałek.

[Administrator]

Przewodniczący otwiera rozprawę i przedstawia jej przedmiot, a także przedstawicieli uczestników postępowania.

Przewodniczący wskazuje, że do TK wpłynęło pismo Prokuratora Generalnego, który wniósł o stwierdzenie, iż zakwestionowane przepisy ustawy o rodzinie królewskiej nie są niezgodne z art. 31 ust. 1 Konstytucji. PG wymienił szereg funkcji, z których sprawowaniem również połączony jest immunitet formalny, który nie ma umocowania w Konstytucji. Wymienił prokuratorów, ławników, Rzecznika Praw Dziecka, Rzecznika Praw Pracowniczych, Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych i prezesa IPN. Konieczność zapewnienia immunitetu osobom wykonującym te urzędy nie była dotąd podważania, w większości są to urzędy nie mające umocowania w ustawie zasadniczej. Zdaniem PG, ustawodawca zwykły może nadawać, jeśli uzna to za konieczne ze względu na ważne racje ustrojowe, immunitet formalny pewnym kategoriom podmiotów, niezależnie od umocowania tego immunitetu w Konstytucji.


Przewodniczący
Przystępujemy do wysłuchania uczestników postępowania. Udzielam głosu przedstawicielowi wnioskodawców, pani wicemarszałek Sejmu Sylwii Gregorczyk-Abram. Bardzo proszę.

[Aleksander Beski]

Sylwia Gregorczyk-Abram
Wysoki Trybunale,
wciąż podtrzymujemy brak wspólnej cechy istotnej. Prokuratorzy i sędziowie mają immunitet, taki przywilej mają też sędziowie, w tym Trybunału Konstytucyjnego i Stanu, czyli występuje wspólna cecha. Rzecznicy Praw Dziecka i Praw Pracowniczych, prezesi UODO i IPN są powoływani przez parlament, tak jak Rzecznik Praw Obywatelskich i prezes NIK, którzy mają umocowanie w konstytucji. Tymczasem w przypadku rodziny królewskiej nie ma takiej samej instytucji, która miałaby tę cechę, ani nie ma umocowania w konstytucji.

Dziękuję.

[Administrator]

Przewodniczący
Dziękuję Pani Marszałek. Udzielam głosu przedstawicielce Sejmu, poseł Dominice Olszewskiej.

[Michał Ajna]

Wysoki Trybunale,
Pani Poseł,

Ustawa o rodzinie królewskiej nie narusza zdaniem Sejmu konstytucyjnej zasady równości wobec prawa, wbrew argumentom Wnioskodawcy.
Ustawa wyodrębnia pewną grupę osób - członków rodziny królewskiej - i nadaje im pewien status, z którymi wiążą się określone obowiązki i określone uprawnienia.
Na mocy art. 9 ustawa nakłada na członków rodziny królewskiej obowiązek wykonywania obowiązków powierzonych im przez Panującego, w szczególności reprezentowania go w kraju i zagranicą. Nie jest więc tak, jak zdaje się sugerować Wnioskodawca, że ustawa wyodrębnia pewną grupę ze społeczeństwa i nadaje im wyłącznie przywileje, w tym immunitet analogiczny do tego, z jakiego korzystają np. sędziowie.
Grupa, której funkcjonowanie reguluje ustawa, którą są członkowie rodziny królewskiej poza pewnymi przywilejami i uprawnieniami staje się także przedmiotem dyspozycji nakładającej na jej członków obowiązek wykonywania pewnych czynności, podejmowania pewnych działań, a co najmniej bycia w stałej gotowości do zajęcia się określoną działalnością. Od obowiązku takiego wolny jest ogół obywateli Rzeczypospolitej Polskiej nienależący do grupy członków rodziny królewskiej, nie sposób więc zgodzić się, że pozostali obywatele ponoszą jakąś szkodę i traktowani są przez prawo w sposób nierówny w związku z obejmowaniem przez przepis zaskarżonego artykułu członków rodziny królewskiej.

Zgodnie z przepisami ustawy członkowie rodziny królewskiej objęci są też pewnymi ograniczeniami związanymi z życiem prywatnym - np. co do korzystania z mediów społecznościowych (art. 16) bądź osobistych finansów (art. 14). Od ograniczeń takich wolny jest ogół obywateli, a okoliczność że formułujące je przepisy mają w znacznej mierze charakter soft law i mogą kojarzyć się z kodeksami etyki zawodowej nie zmienia faktu, że odmiennemu potraktowaniu grupy członków rodziny królewskiej towarzyszy obciążenie ich pewnymi obowiązkami oraz ograniczeniami w życiu społecznym czy gospodarczym. Ponadto ustawa zawiera jednak sankcję za łamanie jej przepisów, zgodnie z art. 6 ust 2 może zostać odebrany w razie niewywiązywania się z obowiązków.

W opinii Sejmu zaskarżony art. 8 ustawy z dnia 15 września 2032 r. o rodzinie królewskiej nie narusza przepisów ustawy zasadniczej.

Należy też podkreślić, że kontrola nad korzystaniem przez członków rodziny królewskiej z przysługującego im immunitetu należy do Senatu, co ma uniemożliwić naruszenie art. 11 ustawy poprzez nadużywania korzystania z immunitetu.
Ponadto kwestie poruszone ustawie zostały uregulowane na poziomie ustawowym, co oznacza że większość parlamentarna zawsze może zrewidować poszczególne regulacje.

[Administrator]

Przewodniczący
Dziękuję. Mam pytanie do przedstawicielki wnioskodawców. Czy nie sądzi Pani, że członków rodziny królewskiej łączy taka wspólna cecha z królową? Ten immunitet w przypadku monarchy ma co prawda trochę inny charakter, polega na całkowitym wyłączeniu jego odpowiedzialności przed sądami powszechnymi. Monarcha odpowiada przed Trybunałem Stanu, jednak postawienie go przed nim wymaga 2/3 głosów ustawowej liczby członków Zgromadzenia Narodowego, a sam wniosek może zgłosić minimum 140 członków. Postawienie królowej przed TS jest więc obiektywnie trudniejsze, niż pozbawienie immunitetu członka rodziny królewskiej.

[Aleksander Beski]

Sylwia Gregorczyk-Abram
Wysoki Trybunale,
moim zdaniem nie powinniśmy w tej sytuacji patrzyć na więzy rodzinne. Królowa jest głową państwa, więc sama w sobie pełni stanowisko wiązane z polityką, czego nie można powiedzieć o rodzinie królewskiej. Żeby bardziej rozjaśnić - art. 9 ustawy o rodzinie królewskiej mówi, że członkowie są zobowiązani do wykonywania obowiązków Panującego, w tym reprezentowania go zagranicą. W konstytucji mamy punkt, że król reprezentuje Polskę, ale teraz pytanie, czy w takiej sytuacji członek rodziny tegoż Panującego reprezentuje jako członek rodziny królewskiej, czy w imieniu Polski? W moim przekonaniu biorąc pod uwagę charakter ustawy, bardziej chodzi o pierwszą opcję. Więc nie, nie dostrzegam wspólnej cechy istotnej.

Dziękuję.



Og: Widzę, że wbijemy tę wspólną życia do kresu naszych żyć xD