Sprawa Kp 1/18

[Administrator]

Podmiot inicjujący postępowanie: Regent Królestwa Polskiego
Miejsce: duża sala rozpraw Trybunału Konstytucyjnego
Data: 10 stycznia 2018 roku. godz.: 9.00


Trybunał Konstytucyjny rozpoznaje wniosek Regenta Królestwa Polskiego o stwierdzenie zgodności z Konstytucją ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierząt.
Konkretnie zdaniem Regenta przyjęta ustawa jest niezgodna z art. 52 ust. 1, 2 i 5 oraz art. 34 ust. 1 w związku z art. 30 ust. 3 Konstytucji w związku z art. 9 ust. 1 i 2 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. oraz art. 31 ust. 1 i 2 Konstytucji w związku z art. 14 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Ustawa podtrzymuje duże kary za ubój rytualny zwierząt, co narusza prawo do wolności religijnej.

Treść zaskarżonej ustawy:

Ustawa z dnia …...
o zmianie ustawy o ochronie zwierząt (Dz.U. 1997 nr 111 poz. 724)

Art. 1. W ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt dokonuje się następujących zmian:

1) Art. 35. ust. 1. otrzymuje brzmienie:

„Art. 35. 1. Kto zabija, uśmierca zwierzę albo dokonuje uboju zwierzęcia z naruszeniem przepisów art. 6 ust. 1, art. 33 lub art. 34 ust. 1–4 podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 5.”

2) Art. 35. ust 2. otrzymuje brzmienie:
„2. Jeżeli sprawca czynu określonego w art. 6 ust. 2 pkt 16 oraz art. 35 ust. 1 lub 1a działa ze szczególnym okrucieństwem lub z niskich pobudek podlega karze pozbawienia wolności do lat 8.”

3) Art. 35. ust. 3a otrzymuje brzmienie:
„3. W razie skazania za przestępstwo określone w ust. 1 lub 1a sąd może orzec, a w razie skazania za przestępstwo określone w ust. 2 sąd orzeka tytułem środka karnego zakaz posiadania zwierząt od roku do lat 15; zakaz orzeka się w latach.”

4) Art. 35 ust. 5 otrzymuje brzmienie:
„5. W razie skazania za przestępstwo określone w ust. 1, 1a lub 2, sąd może orzec nawiązkę w wysokości od 1500 zł do 100 000 zł na cel związany z ochroną zwierząt, wskazany przez sąd.”

Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po 30 dniach.

Trybunał Konstytucyjny rozpoznaje sprawę w pełnym składzie. Rozprawie przewodniczy prezes TK Stanisław Rymar, a sędzią-sprawozdawcą jest sędzia TK Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz.

Na sali obecni także Prokurator Generalny Zbigniew Niemczyk i reprezentant sejmu - poseł Piotr Wiśniewski.

Stanisław Rymar:
Proszę pana posła Wiśniewskiego o ustosunkowanie się do wniosku.

[Piotr M. Wiśniewski]

Reprezentant Sejmu, Piotr M. Wiśniewski wstaje.

Piotr M. Wiśniewski: Wysoki Trybunale, Panie Prezesie, Panie Prokuratorze! Osobiście uważam, że to, iż znajdujemy się tu na tej sali jest nieporozumieniem, jednak nie mnie osądzać, czy rzeczywiście były podstawy do zaskarżenia wniosku, o tym decyduje Wysoki Trybunał.
Ta ustawa nie jest ograniczaniem wolności religijnej, tylko gwarantuje to, że prawa zwierząt będą przestrzegane, nie będzie dochodzić do sytuacji, w których zwierzęta będą cierpieć z powodu kaprysu ludzi, nie może być społecznego przyzwolenia na takie zachowania, dlatego należało to usankcjonować.
W art. 52 ust. 4 Konstytucji jest jasno napisane, że uzewnętrznianie religii nie może być sprzeczne z moralnością oraz wolnościami i prawami innych osób, a mocno wątpliwym jest to, czy ubój rytualny tego prawa nie narusza. Moralność nakazuje, by szanować zwierzęta, a Szechita tę dyrektywę omija, bo pozwala na cierpienie i śmierć w męczarniach zwierząt w imię religii. Ponad prawem religii powinno być prawo zawarte w ustawach.
Art. 31 ust. 1 Konstytucji mówi o równości wobec prawa wszystkich obywateli. Wszystkich, nie tylko ludzi, uprawiających ubój rytualny. Czy naprawdę chcemy pozbawić zwierzęta prawa do godnej śmierci? Ubój rytualny takowej nie gwarantuje, ale to nie oznacza, że pod ustawę podlegają wyznawcy judaizmu. Podlegają pod nią wszyscy, czy są niewierzący, czy są wyznawcami chrześcijaństwa, islamu czy buddyzmu, dlatego nie należy tak szybko tej ustawy przekreślać.
Zabicie człowieka jest karane, zazwyczaj, surowo, nie ma na takie zachowanie pozwolenia, a gdy uśmierca się zwierzę to większość ludzi zachowuje się, jakby nic się nie stało. Gdy torturujemy człowieka jesteśmy skazani na wieczne potępienie, natomiast gdy zwierzę jest torturowane, a często odbywa się to w sposób brutalny, panuje zobojętnienie. Zwierzęta również są istotami czującymi ból, wobec czego ich uśmiercanie w sposób niehumanitarny jest, co najmniej, nieetyczne.
Czy tolerując takie zachowania stajemy się lepszymi ludźmi? Bynajmniej! Żaden religijny fanatyzm nie jest dobry, szczególnie jeśli poprzez uprawianie go, sprawia ból innym żyjącym istotom. Mam nadzieję, że Wysoki Trybunał nie będzie przeciwko penalizacji zachowań niemoralnym i nieprawym. Nie można przyzwalać na obyczaje, mogące sprawiać komukolwiek ból!

[Administrator]

Rymar
Mam jeszcze do pana posła pewne pytanie.
Czy zna Pan może wyrok Trybunału z 10 grudnia 2014 roku w sprawie ustawy o ochronie zwierząt? Była to sprawa K 52/13 i dotyczyła właśnie artykułów, które zmienia przyjęta obecnie ustawa.

[Piotr M. Wiśniewski]

Piotr M. Wiśniewski:Panie Przewodniczący, oczywiście zapoznałem się z tym wyrokiem, co wcale nie oznacza, że muszę się z nim zgadzać. ale go respektuję. Jednak również w tym samym wyroku zdanie odrębne zgłosił sędzia Wojciech Hermeliński, który zauważył, że nawet najbardziej staranny ubój rytualny jest brutalniejszy od standardowego uboju, gdy zwierzę ogłusza się; tu ono zachowuje zdolność do odczuwania, a cierpienie takiego zwierzęcia trwa od kilkunastu sekund do, aż, kilku minut.
Wiele badań naukowych dowodzi, że ogłuszenie zwierzęcia nie ma wpływu na jego wykrwawianie się, a zwierzę to zachowuje prawo do śmierci w mniejszym bólu. Zakaz uboju rytualnego w żadnym stopiu nie ogranicza wolności religijnej, reguluje tylko kwestie uzewnętrzniania religii, a niewątpliwie, uprawianie Szechity jest takim uzewnętrznieniem, a ona nie może przeszkadzać ludziom innej wiary. Religia ma charakter osobisty i tak powinno zostać.

[Administrator]

Rymar
Dziękuję panie pośle. Nie mam więcej pytań.
Ogłaszam przerwę do godziny 18:00, po której zostanie wydany wyrok w sprawie.

[Administrator]

Rymar
Proszę sędzię-sprawozdawcę Sławomirę Wronkowską-Jaśkiewicz o odczytanie wyroku.
Wronkowska-Jaśkiewicz
Dziękuję panie prezesie.
Odczytuje wyrok:

WYROK
z dnia 12 stycznia 2018 r.
Sygn. akt Kp 1/18


W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Stanisław Rymar -przewodniczący
Piotr Andrzejewski
Andrzej Grabiński
Jerzy Makarczyk
Piotr Uziębło
Jerzy Jaskiernia
Roman Hauser
Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz - sprawozdawca
Cezary Grabarczyk
Piotr Tuleja
Marek Zubik
Małgorzata Pyziak-Szafnicka
Andrzej Wróbel
Leon Kieres
Andrzej Jakubecki

po rozpoznaniu, z udziałem wnioskodawcy oraz Sejmu i Prokuratora Generalnego,
na rozprawie w dniach 10 i 12 stycznia 2018 r., wniosku Regenta Królestwa Polskiego o zbadanie zgodności ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierząt w zakresie, w jakim nie zezwala na poddawanie zwierząt szczególnym sposobom uboju przewidzianym przez obrządki religijne związków wyznaniowych o uregulowanej sytuacji prawnej i przewidują odpowiedzialność karną osoby dokonującej uboju w taki szczególny sposób, oraz w
zakresie, w jakim wśród okoliczności uzasadniających dopuszczalność uboju zwierząt kręgowych bez ich uprzedniego ogłuszenia nie wyliczają szczególnych sposobów uboju zwierząt przewidzianych przez obrządki religijne związków wyznaniowych o uregulowanej sytuacji prawnej

– z art. 52 ust. 1, 2 i 5 oraz art. 34 ust. 1 w związku z art. 30 ust. 3 Konstytucji
w związku z art. 9 ust. 1 i 2 Konwencji o ochronie praw człowieka i
podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r.
(Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.) oraz art. 31 ust. 1 i 2 Konstytucji w związku z art. 14 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych
wolności,

o r z e k a:



1. Art. 1 ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierząt w zakresie, w jakim
przewiduje odpowiedzialność karną za poddawanie zwierząt ubojowi w ubojni
(rzeźni) według szczególnych metod wymaganych przez obrzędy religijne, jest
niezgodny z art. 52 ust. 1, 2 i 5 Konstytucji w związku z art. 9 Konwencji o ochronie
praw człowieka i podstawowych wolności.


Uzasadnienie:
Zaskarżona przez Regenta ustawa zmienia art. 35 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt. Artykuł ten został już raz zaskarżony w 2013 roku i w orzeczeniu z dnia 10 grudnia 2014 roku Trybunał uznał ust. 1 i 4 tego artykułu za niekonstytucyjne w zakresie, w jakim nie zezwalają na poddawanie zwierząt szczególnym sposobom uboju przewidzianym przez obrządki religijne związków wyznaniowych o uregulowanej sytuacji prawnej i przewidują odpowiedzialność karną osoby dokonującej uboju w taki szczególny sposób. Zaskarżona nowelizacja z 2017 roku przewidywała zwiększenie kar za taki ubój, a więc Trybunał w zgodzie z dotychczasowym orzecznictwem musiał uznać jej zapisy za niezgodne z konstytucją. Niezaprzeczalnie łamią one prawo do wolności religijnej. Szczególny sposób uboju zwierząt przewidziany przez reguły religijne wyznawców judaizmu i islamu należy
zakwalifikować jako praktykę religijną – uzewnętrznianie wolności religii w rozumieniu art. 52 Konstytucji. Konstytucyjnie poręczana wolność religii, jej wyznawanie i uzewnętrznianie – ze względu na szczególnie doniosły dla jednostki charakter tej wolności – uzasadniać może nieobjęcie uboju religijnego (rytualnego) ogólnym zakazem uśmiercania zwierząt bez uprzedniego ich ogłuszania. Działania polegające na wyrażaniu i praktykowaniu religii pozostają bowiem pod ochroną Konstytucji, a sformułowany w niej nakaz poszanowania praktyk religijnych wyznacza zakres swobody ustawodawcy regulującego sprawy ochrony zwierząt. Innymi słowy ubój zwierząt uzasadniony względami religijnymi (jako praktyka religijna) jest konstytucyjnie dopuszczalny. Wniosek ten wymaga poczynienia pewnego zastrzeżenia, mianowicie jest on trafny w warunkach dokonujących się,
ale jeszcze dalekich od zakończenia zmian w odnoszeniu się ludzi do zwierząt i w treści norm, które nasze zachowania wobec zwierząt wyznaczają, a także na gruncie stanu wiedzy o stopniu cierpień zadawanych zwierzętom uśmiercanym w celu pozyskania pożywienia.
Warto zaznaczyć, że zaskarżona nowelizacja jest niekonstytucyjne w związku z niekonstytucyjnością części zapisów art. 34 ustawy o ochronie zwierząt w zakresie, w jakim zakazuje uboju rytualnego. W momencie przyjęcia odpowiednich zapisów ustawowych nowelizujących art. 34 i 35 w ten sposób zezwalając na ubój rytualny możliwe jest w zgodności z konstytucją przyjęcie zwiększenia kar za okrutne traktowanie zwierząt, co zdaje się było intencją ustawodawcy.